تأثیر محتوای صفحات نمایش بر سلامت روان: کیفیت مهم‌تر از کمیت
تأثیر محتوای صفحات نمایش بر سلامت روان: کیفیت مهم‌تر از کمیت
بر اساس پژوهشی تازه که در نشریه «Scientific Reports» به منتشر شده است، مدت زمانی که صرف استفاده از صفحات نمایش می‌کنیم، به تنهایی شاخص تعیین‌کننده‌ای برای سنجش تأثیر آن بر سلامت روان نیست. یافته‌ها حاکی از آن است که «نوع فعالیت» و «زمانبندی استفاده»، تأثیر به مراتب مهم‌تری بر سلامت روان و رفتارهای کاربران دارند.
محتوا و زمینه استفاده، تعیین‌کننده اصلی است
بر اساس این تحقیق، استفاده از صفحه نمایش برای مقاصدی همچون یادگیری، برقراری ارتباطات اجتماعی سازنده و فعالیت‌های تعاملی، در مقایسه با استفاده‌های غیرفعال و بی‌هدف مانند مرور تصادفی شبکه‌های اجتماعی یا تماشای پشت‌سرهم ویدیوها، نتایج کاملاً متفاوتی را به دنبال دارد. این بدان معناست که محتوا و هدف از استفاده است که مشخص می‌کند تجربه دیجیتال فرد مفید خواهد بود یا مضر.
علاوه بر این، مطالعه مذکور نقش کلیدی زمان استفاده را نیز تأیید کرد. برای نمونه، استفاده بیش از حد از این دستگاه‌ها در ساعات پیش از خواب، می‌تواند موجب کاهش کیفیت خواب و اختلال در تمرکز در روز بعد شود.
کودکان و نوجوانان؛ گروه‌های هدف آسیب‌پذیر
این مطالعه به طور ویژه بر روی کودکان و نوجوانان متمرکز بود، چرا که این گروه‌ها بیشتر در معرض شکل‌گیری عادت‌های ناسالم استفاده از فناوری قرار دارند. نتایج نشان داد استفاده طولانی‌مدت از تلفن همراه در اواخر شب، با افزایش موارد اختلالات خواب، کاهش تمرکز و نوسانات خلقی مرتبط است.
اما پژوهشگران خواستار حذف کامل این دستگاه‌ها نیستند، بلکه بر تنظیم آگاهانه زمان استفاده، تعیین محدودیت‌های مشخص و ترویج جایگزین‌هایی مانند فعالیت بدنی، مطالعه کتاب و تعاملات حضوری با خانواده و دوستان تأکید دارند.
توصیه‌های کلیدی برای استفاده متعادل
از جمله توصیه‌های مهم این مطالعه و چارچوب‌های آکادمیک مرتبط با آن، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
• تعیین «بازه‌های زمانی عاری از صفحه نمایش»، به ویژه در ساعات پیش از خواب، برای حفظ کیفیت استراحت شبانه.
• برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری برای استفاده از صفحات نمایش؛ به عنوان مثال، اختصاص زمان مشخص برای فعالیت‌های آموزشی یا ارتباطات معنادار، به جای استفاده از آن به عنوان یک منبع حواس‌پرتی و سرگرمی صرف.
• گنجاندن زمان استفاده از فناوری در یک سبک زندگی متعادل که شامل فعالیت‌هایی مانند مطالعه، تحرک بدنی و تعاملات اجتماعی سالم باشد.
نتیجه‌گیری: کیفیت مهم‌تر از کمیت است
در عصر حاضر که صفحات نمایش به شکلی اجتناب‌ناپذیر در زندگی ما نفوذ کرده‌اند، این پژوهش یادآوری می‌کند که تمرکز صرف بر «مدت زمان استفاده» کافی نیست. آنچه که در نهایت سرنوشت‌ساز خواهد بود، «چگونگی» و «زمان» استفاده از این فناوری است. اگر هدف ما این است که فناوری را به خدمت‌گزار زندگی خود تبدیل کنیم و نه مانعی بر سر راه سلامتی، باید نگاه خود را از «چقدر زمان می‌گذرانیم» به سمت «چه کاری انجام می‌دهیم» معطوف کنیم.
