داروی ویاگرا با ۷۰ درصد کاهش خطر ابتلا به آلزایمر همراه است
براساس مطالعه‌ای که تحت هدایت پژوهشگرانی در کلینیک کلیولند انجام شد، مصرف سیلدنافیل (ویاگرا) با حدود ۷۰ درصد کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر همراه است. این نتیجه مبتنی‌بر تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات بیمه سلامت بیش از ۷/۲ میلیون نفر است و نشان می‌دهد احتمال دچار شدن به آلزایمر در افرادی که این دارو را مصرف می‌کردند، طی شش سال پیگیری نسبت‌به گروه کنترل که این دارو مصرف نمی‌کردند، بسیار کمتر بود.
توجه به این نکته مهم ست که روابط مشاهده‌شده مانند مورد مذکور (حتی در مقیاس بزرگ) رابطه سببی را ثابت نمی‌کند. برای مثال، افراد گروهی که سیلدنافیل مصرف می‌کردند، ممکن است فاکتور دیگری داشته باشند که به آن‌ها در کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک کرده باشد. با‌این‌حال، پژوهشگران می‌گویند همبستگی نشان داده شده در این مطالعه (علاوه بر شاخص‌های دیگر موجود در مطالعه) برای شناسایی سیلدنافیل به‌عنوان داروی کاندیدای امیدوارکننده برای بیماری آلزایمر کافی است و با توجه به این نتایج بررسی آن در کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌شده ارزشمند است. فیشونگ چنگ، نویسنده ارشد مطالعه از کلینیک کلیولند توضیح می‌دهد:
ما دریافتیم که مصرف سیلدنافیل احتمال ابتلا به آلزایمر را در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب، فشار خون بالا و دیابت نوع دو کاهش می‌داد که همه همبودی‌هایی هستند که به‌طور قابل‌توجهی با خطر بیماری آلزایمر در ارتباط هستند.
این اولین‌بار نیست که مصرف سیلدنافیل با نتایج سلامتی بهتر مرتبط می‌شود. قبلا نیز این دارو در حوزه‌های مختلفی ازجمله پژوهش‌های مالاریا و سرطان امیدبخش ظاهر شده بود.
پژوهشگران با درنظر گرفتن نشانه‌های مولکولی بیماری آلزایمر، به کمک تکنیک‌های محاسباتی عملکرد تعدادی از داروهای مورد تأیید FDA را دربرابر تظاهرات بیماری بررسی کردند تا ببینند کدام داروهای مورد تأیید سازمان غذا و دارو ممکن است دربرابر نشانه‌های مولکولی شناسایی‌شده آلزایمر مؤثر باشند. از بیش از ۱۶۰۰ داروی مورد بررسی، سیلدنافیل یکی از امیدوارکننده‌ترین کاندیداها بود.
با توجه به اینکه ویاگرا برای درمان اختلال نعوظ و پرفشاری ریوی استفاده می‌شود، این موضوع ممکن است گیج‌کننده به‌نظر برسد. اما قبلا نیز شواهدی وجود داشت که نشان می‌داد با توجه به تعاملاتی که این دارو با پروتئین‌های تائو و آمیلوئید دارد، ممکن است مزیت‌های سلامتی دیگری نیز داشته باشد. پروتئین‌های تائو و آمیلوئید در آسیب‌شناسی آلزایمر نقش دارند. چنگ می‌گوید:
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که اثر متقابل بین آمیلوئید و تائو نسبت‌به تأثیر هریک به‌تنهایی، نقش بیشتری در آلزایمر دارد. ما فرض کردیم که داروهایی که شبکه مولکولی مشترک آمیلوئید و تائو را مورد هدف قرار می‌دهند، باید بیشترین پتانسیل موفقیت را داشته باشند… سیلدنافیل که در مدل‌های پیش‌بالینی نشان داده شده است به میزان قابل‌توجهی شناخت و حافظه را بهبود می‌بخشد، به‌عنوان بهترین کاندیدا شناسایی شد.
به‌نظر می‌رسد فرضیه فوق توسط داده‌های بیمه سلامت تأیید شود. طبق یافته‌های پژوهشگران، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در افرادی که سیلدنافیل مصرف می‌کردند، درمقایسه‌با دیگران ۶۹ درصد کمتر بود. این کاهش به میزان قابل‌توجهی بیشتر از داروهای دیگری بود که در مطالعه مورد بررسی قرار گرفت (ازجمله لوزارتان، متفورمین، دیلتیازم و گلیمپراید).
البته پژوهشگران بر این موضوع تأکید می‌کنند که نتایج آن‌ها رابطه سببی را نشان نمی‌دهد اما ممکن است حاوی سرنخ‌های امیدوارکننده‌ای باشد.
در آزمایش‌های جداگانه‌ای که برای بررسی این موضوع انجام شد که چگونه سیلدنافیل ممکن است دربرابر زوال شناختی ناشی از آلزایمر محافظت کند، سلول‌های مغز انسان در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفتند. نورون‌های تیمارشده با این دارو افزایش رشد و کاهش تجمع تائو را نشان دادند.
البته این مراحل ابتدایی مطالعات است، اما اثرات توصیف‌شده می‌تواند با کاهش خطر ابتلا به آلزایمر در گروه بیمه ارتباط داشته باشد و باید این موضوع را بیشتر بررسی کنیم. چنگ می‌گوید:
درحال برنامه‌ریزی کارآزمایی مکانیستیک (برای درک مکانیسم عمل دارو) و کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده مرحله دوم برای آزمایش رابطه علیت و مزیت‌های بالینی سیلدنافیل برای بیماران مبتلا به آلزایمر هستیم. همچنین پیش‌بینی می‌کنیم که رویکرد ما بتواند برای بیماری‌های تخریب‌کننده عصب دیگر ازجمله بیماری پارکینسون و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک به کار رود تا روند کشف دارو را تسریع کند.
این یافته‌ها در مجله‌ی Nature Aging گزارش شده است.
