ارکید لایف | بازار سیاه داروهای لاغری: رؤیای تناسب اندام یا کابوس سلامتی؟

در دنیایی که تب کاهش وزن و دستیابی به اندام ایدئال فراگیر شده، ظهور نسل جدیدی از داروها مانند اوزمپیک و مونجارو، امیدی تازه برای میلیون‌ها نفر ایجاد کرده است. این داروها که در ابتدا برای کنترل دیابت نوع ۲ طراحی شده بودند، به‌دلیل تأثیر چشمگیرشان بر کاهش وزن، به‌سرعت به یک پدیده جهانی تبدیل شدند. اما این محبوبیت، روی تاریکی نیز دارد؛ شکل‌گیری بازار سیاه خطرناکی که در آن تشخیص داروی اصل از تقلبی تقریباً غیرممکن است و سلامت مصرف‌کنندگان را به‌طور جدی تهدید می‌کند.

هشدار جهانی: خطری که در یک سرنگ پنهان است

سازمان‌های بهداشتی معتبر در سراسر جهان، ازجمله سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، بارها در مورد نسخه‌های تقلبی این داروها هشدار داده‌اند. این هشدارها صرفاً جنبه تشریفاتی ندارند، بلکه واکنشی به کشف محصولاتی هستند که ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به‌همراه داشته باشند.

شرکت سازنده یکی از این داروها هشدار داده است که نمونه‌های تقلبی کشف‌شده ممکن است حاوی باکتری، ناخالصی‌های خطرناک یا حتی ساختار شیمیایی کاملاً متفاوت باشند. این بدان معناست که فرد ممکن است به‌جای یک داروی درمانی، سم یا یک عامل عفونت‌زا را تزریق کند.

در ایران نیز مقامات بهداشتی با این تهدید به‌طور جدی مقابله کرده‌اند. سازمان غذا و دارو صراحتاً اعلام کرده است که داروهایی مانند مونجارو در فهرست رسمی کشور ثبت نشده‌اند و عرضه آن‌ها غیرقانونی و از طریق قاچاق صورت می‌گیرد.

عدم رعایت زنجیره سرد: خطری نامرئی، اما واقعی

یکی از مهم‌ترین نکاتی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، حساسیت این داروها به دما است. این فراورده‌ها باید در شرایط دمایی کنترل‌شده، معروف به «زنجیره سرد»، حمل و نگهداری شوند تا اثربخشی و ایمنی خود را حفظ کنند. فرایند قاچاق با ماهیت پنهانی و غیراستاندارد خود، این زنجیره حیاتی را به‌طور کامل از بین می‌برد. در نتیجه، حتی اگر محصولی اصل هم باشد، پس از عبور از کانال‌های قاچاق، به یک ماده تخریب‌شده و غیرقابل اعتماد تبدیل می‌شود که مصرف آن ممکن است بی‌اثر یا حتی خطرناک باشد.

عوارض ذاتی و لزوم نظارت پزشکی

فراتر از خطرات داروهای تقلبی و آسیب‌دیده، خود داروهای اصلی نیز ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی در برخی مصرف‌کنندگان شوند که مدیریت آن‌ها نیازمند نظارت دقیق پزشکی است. از جمله عوارض معمول این داروها می‌توان به مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال اشازه کرد. اما خطرات دیگری هم ممکن است وجود داشته باشد.

یک پزشک متخصص پیش از تجویز چنین داروهایی، سابقه پزشکی بیمار را به‌دقت بررسی می‌کند تا از عدم وجود منع مصرف اطمینان حاصل کند. این سطح از مراقبت در بازار سیاه وجود ندارد و مصرف‌کننده در برابر عوارض شدید و بالقوه کشنده، تنها و بی‌دفاع رها می‌شود. به همین دلیل، سازمان نظام پزشکی ایران هرگونه تجویز یا تزریق داروهای خارج از فهرست رسمی کشور را برای کادر درمان ممنوع و تخلف حرفه‌ای اعلام کرده است.