ارز دیجیتال چیست؟ راهنمای ساده برای همه

احتمالاً شما هم در چند سال اخیر بارها نام «ارز دیجیتال» یا «بیت‌کوین» را شنیده‌اید. این واژه‌ها آنقدر در خبرها، شبکه‌های اجتماعی و حتی میان دوستان و خانواده تکرار شده‌اند که شاید برایتان سؤال پیش آمده باشد که ارز دیجیتال چیست؟ چرا اینقدر درباره‌ی آن صحبت می‌شود و آیا اصلاً دانستن آن برای من ضروری است؟

در گذشته، پول فقط به‌صورت اسکناس و سکه وجود داشت. بعدها کارت‌های بانکی آمدند و حالا، با پیشرفت تکنولوژی، نوع تازه‌ای از پول شکل گرفته که نه در جیب جا می‌گیرد و نه در بانک و کاملاً دیجیتال است.

اگر به‌دنبال پاسخ سؤال ارز دیجیتال چیست به زبان ساده​ هستید، با ما همراه باشید. هدف مقاله‌ی پیش‌ِرو این است که ارز دیجیتال را با زبانی ساده و قابل‌ فهم برای همه توضیح دهد؛ بدون اصطلاحات سخت یا مفاهیم پیچیده. در ادامه قدم‌به‌قدم با دنیای ارزهای دیجیتال آشنا می‌شویم.

ارز دیجیتال یا Cryptocurrency نوعی پول است که فقط به‌صورت دیجیتال وجود دارد؛ یعنی شما نمی‌توانید آن را به شکل اسکناس یا سکه لمس کنید. این پول‌ها به‌جای اینکه در بانک‌ها نگهداری شوند، در دنیای اینترنت و روی شبکه‌هایی خاص ثبت و مدیریت می‌شوند.

برای درک بهتر موضوع فرض کنید بخواهید برای دوستی در یک کشور دیگر پول بفرستید. اگر به‌سراغ بانک بروید، باید چند روز صبر کنید و شاید کارمزد بالایی هم بپردازید؛ اما با ارز دیجیتال، می‌توانید این انتقال را در چند دقیقه و با هزینه‌ی بسیار کمتر انجام دهید.

اما ارز دیجیتال، بدون اینکه بانک یا نهادی آن را مدیریت کند، چطور کار می‌کند؟ برای پاسخ به این سؤال، باید با یک واژه‌ی مهم آشنا شوید: بلاک‌ چین.

بلاک‌چین (Blockchain) یک نوع دفتر ثبت دیجیتال به‌حساب می‌آید؛ مثل یک دفتر حساب بزرگ که همه‌ی تراکنش‌ها در آن نوشته می‌شوند. اما تفاوت اصلی اینجا است که:

• این دفتر تنها در دست یک نفر یا سازمان نیست؛
• کپی‌هایی از آن در هزاران کامپیوتر در سراسر جهان وجود دارد؛
• همه‌ی نسخه‌ها با هم هماهنگ‌ هستند و تغییردادن اطلاعات در آن‌ها بسیار سخت و تقریباً غیرممکن است.

در دنیای ارزهای دیجیتال، صدها نوع مختلف وجود دارد؛ اما بعضی از آن‌ها بسیار شناخته‌شده‌تر و پرکاربردتر از بقیه هستند. در این بخش با چند ارز دیجیتال معروف آشنا می‌شویم:

بیت‌ کوین اولین و معروف‌ترین ارز دیجیتال دنیا است. این ارز در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و هدف آن، ایجاد روشی جدید برای انتقال پول بدون نیاز به بانک بود. بیت‌کوین به‌نوعی «طلای دیجیتال» شناخته می‌شود و بسیاری از افراد آن را به‌عنوان یک دارایی باارزش نگهداری می‌کنند.

اتریوم بعد از بیت‌کوین، دومین ارز دیجیتال محبوب به‌شمار می‌رود؛ اما تفاوتش در این است که فقط برای انتقال پول استفاده نمی‌شود. اتریوم بستری برای ساختن برنامه‌های دیجیتال، مثل قراردادهای هوشمند هم به‌شمار می‌آید؛ یعنی امکان اجرای توافق‌ها بدون واسطه و به‌صورت خودکار با استفاده از اتریوم وجود دارد.

تتر نوعی ارز دیجیتال با قیمت ثابت است؛ یعنی ارزش آن همیشه برابر با یک دلار آمریکا باقی می‌ماند. به‌همین‌دلیل، بسیاری از افراد از تتر برای حفظ ارزش دارایی خود در زمان نوسان بازار استفاده می‌کنند.

ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتریوم، راه را برای نوع جدیدی از دارایی‌ها و تراکنش‌های دیجیتال باز کرده‌اند. اصلاً چرا مردم از این ارزها استفاده می‌کنند؟ در بخش بعدی به همین موضوع می‌پردازیم.

دلایل زیادی وجود دارد که باعث شده است مردم در سراسر دنیا به ارزهای دیجیتال علاقه‌مند شوند. در این بخش، چند دلیل مهم را با هم مرور می‌کنیم:

با ارز دیجیتال می‌توان در عرض چند دقیقه پول را به هر نقطه‌ای از جهان فرستاد؛ بدون نیاز به بانک، کارمزد بالا یا معطلی چندروزه.

در تراکنش‌های ارز دیجیتال، دیگر نیازی به بانک، شرکت پرداخت یا مؤسسه‌ی مالی نیست؛ یعنی فرد به‌صورت مستقیم با فرد دیگر معامله می‌کند. این روش نسبت به روش سنتی هم سریع‌تر است و هم ارزان‌تر.

تکنولوژی بلاک‌چین که پشتوانه‌ی ارزهای دیجیتال به‌شمار می‌رود، بسیار ایمن طراحی شده است. اطلاعات به‌صورت رمزنگاری‌شده ذخیره می‌شوند و همان‌طور که گفتیم، تغییر‌دادن آن‌ها تقریباً ممکن نیست.

در برخی کشورها، محدودیت‌هایی برای جابه‌جایی پول یا نگهداری دارایی وجود دارد. ارز دیجیتال به افراد این امکان را می‌دهد که بدون وابستگی به سیستم مالی کشورشان، به دارایی خود دسترسی داشته باشند.

بسیاری از افراد ارز دیجیتال را به چشم یک فرصت سرمایه‌گذاری می‌بینند. با وجود نوسان بالای قیمت این ارزها، بعضی از مردم توانسته‌اند با خرید و فروش آن‌ها سود خوبی به‌دست آورند.

در کنار همه‌ی این مزایا، باید توجه داشته باشید که ارزهای دیجیتال نوسان‌پذیر هستند و شاید ارزش آن‌ها در مدت کوتاهی بالا یا پایین برود؛ پس اگر قصد استفاده یا سرمایه‌گذاری دارید، بهتر است با آگاهی کامل وارد این حوزه شوید.

در سال‌های اخیر، بسیاری از مردم با خود فکر کرده‌اند که شاید روزی برسد که اسکناس‌ها و کارت‌های بانکی جای خود را به ارزهای دیجیتال بدهند. این تصور نه‌تنها در ذهن کاربران عادی شکل گرفته، بلکه برخی از اقتصاددانان و دولت‌ها هم به آن توجه نشان داده‌اند؛ اما آیا واقعاً ممکن است ارز دیجیتال جایگزین پول‌های امروزی شود؟

تصور کنید بخواهید از ایران برای یکی از دوستانتان در اروپا پولی بفرستید. با سیستم بانکی معمولی این کار شاید چند روز زمان ببرد و هزینه‌بر باشد؛ اما با ارز دیجیتال، انتقال پول تنها در چند دقیقه و با هزینه‌ای ناچیز انجام می‌شود. چنین ویژگی‌هایی باعث شده است که برخی معتقد باشند ارز دیجیتال آینده‌ی نظام مالی را شکل خواهد داد.

به باور مخالفان، تا زمانی که مشکلات فوق برطرف نشوند، ارز دیجیتال نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای پول سنتی باشد؛ برای مثال، اگر کسی حقوق ماهانه‌ی خود را به‌صورت بیت‌کوین دریافت کند و چند روز بعد ارزش آن نصف شود، دیگر نمی‌تواند هزینه‌های روزمره‌اش را تأمین کند. این بی‌ثباتی نگرانی بسیاری از افراد را به‌دنبال داشته است.

در عمل، به‌نظر می‌رسد آینده‌ی مالی جهان ترکیبی از هر دو دیدگاه باشد. ارز دیجیتال نه به‌طور کامل جای پول‌های فعلی را می‌گیرد و نه به‌طور کامل کنار گذاشته می‌شود. بسیاری از کشورها حتی به‌دنبال ساخت نسخه‌ی دیجیتالی پول ملی خود هستند؛ چیزی شبیه به «تومان دیجیتال». این نشان می‌دهد که دولت‌ها هم به فناوری جدید توجه دارند و آن را جدی گرفته‌اند.

اگر تا همین چند سال پیش کسی درباره‌ی ارز دیجیتال حرف می‌زد، شاید فقط عده‌ای محدود از آن سر در‌می‌آوردند؛ اما حالا این کلمه به گوش همه‌‌ی ما خورده است و پرسش‌های زیادی هم همراهش مطرح شده‌اند. سؤالاتی مانند اینکه ارز دیجیتال چیست؟ قرار است با پول سنتی چه‌ کار کند و آیا اصلاً می‌شود به آن اعتماد کرد؟

در این مطلب سعی کردیم بدون اصطلاحات پیچیده، بخشی از دنیای ارزهای دیجیتال را به شما معرفی کنیم؛ دنیایی که در آن پول فقط یک اسکناس یا کارت بانکی نیست و می‌تواند چند عدد و کد دیجیتال باشد که با چند کلیک جابه‌جا می‌شود. تصویر جدید شاید برای بعضی‌ها هیجان‌انگیز باشد و برای بعضی دیگر، کمی نگران‌کننده.

شما آینده را چطور می‌بینید؟ آیا فکر می‌کنید روزی کیف پول‌هایمان فقط یک اپلیکیشن خواهند بود یا هنوز ترجیح می‌دهید صدای خش‌خش اسکناس را در دستتان حس کنید؟