خداحافظی با دستخط؛ مهارتی ۵۵۰۰ ساله در آستانه فراموشی
خداحافظی با دستخط؛ مهارتی ۵۵۰۰ ساله در آستانه فراموشی
بر اساس مطالعات اخیر، دستخط به عنوان یکی از کهن‌ترین اشکال ارتباط نوشتاری که ریشه آن به بیش از پنج هزار و پانصد سال پیش بازمی‌گردد، در میان نسل جوان در معرض خطر جدی فراموشی قرار دارد. تخمین‌ها نشان می‌دهد نزدیک به چهل درصد از جوانان توانایی برقراری ارتباط مؤثر از طریق نوشتن با دست را از دست داده‌اند.
به گزارش نیوزلن، در جهانی که ارتباطات دیجیتال بر آن سیطره یافته، ابزارهایی چون تبلت، تلفن هوشمند و صفحه‌کلید جایگزین اصلی شیوه‌های سنتی نوشتار شده‌اند و دستخط به تدریج به حاشیه رانده می‌شود. جوانان امروزی بیشتر تمایل دارند پیام‌های کوتاه، اختصارات و ایموجی‌ها را جایگزین نوشتن جملات منسجم با دست کنند؛ تغییری که می‌تواند پیامدهای عمیقی بر مهارت‌های ارتباطی و شناختی آنان داشته باشد.
نقش دستخط در فرآیندهای شناختی
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که نوشتن با دست صرفاً یک فعالیت مکانیکی نیست، بلکه نقش مهمی در تقویت حافظه، درک مطلب و فعال‌سازی بخش‌های خاصی از مغز دارد. حرکات دقیق قلم بر روی کاغذ فرآیندهای شناختی متفاوتی را نسبت به تایپ روی صفحه‌کلید فعال می‌کند. کارشناسان هشدار می‌دهند که افت کیفیت دستخط تنها به شکل ظاهری حروف محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند توانایی نوشتن متون طولانی، منسجم و مرتبط را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد.
تأثیر مستقیم بر دانشجویان
این عادت به‌ویژه در محیط‌های دانشگاهی نمایان‌تر است. گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از دانشجویان در نوشتن جملات پیوسته و ساختاریافته ناتوان هستند و اغلب به نگارش جملات کوتاه و پراکنده بسنده می‌کنند. برخی حتی بدون خودکار وارد دانشگاه می‌شوند و کاملاً به نوشتار دیجیتال تکیه دارند. استادان دانشگاه نیز تأکید می‌کنند که دانشجویان هنگام اجبار به نوشتن دستی، اغلب احساس کندی و ناتوانی می‌کنند و این موضوع را چالشی جدی می‌دانند.
چالش تعادل میان سنت و فناوری
مسئله اصلی اینجاست که نسل‌های امروز و آینده چگونه می‌توانند میان سهولت فناوری‌های دیجیتال و ارزش‌های شناختی حاصل از دستخط تعادل برقرار کنند؟ آیا نوشتن با دست در آینده صرفاً به عنوان مهارتی فرعی باقی خواهد ماند؟
کارشناسان معتقدند پاسخ این چالش می‌تواند در طراحی برنامه‌های آموزشی نوین نهفته باشد؛ برنامه‌هایی که مهارت‌های دیجیتال و دستی را به‌طور هم‌زمان تقویت کرده و حتی در عصر دیجیتال، نوشتن با دست را تشویق کنند. زیرا اگر اجازه داده شود دستخط به کلی کنار گذاشته شود، چیزی بیش از نوشتن روی کاغذ از دست خواهد رفت؛ بخشی از شیوه اندیشیدن و بیان انسان نیز در معرض فراموشی قرار می‌گیرد.
