کلاهبرداری غذایی: ترفندهای پنهان صنعت غذا برای شکست رژیم شما
کلاهبرداری غذایی: ترفندهای پنهان صنعت غذا برای شکست رژیم شما
صنعت غذا با بهره‌گیری از شگردهای پیچیده بازاریابی، مصرف‌کنندگان را به صورت سیستماتیک به سوی انتخاب‌های ناسالم هدایت می‌کند. این تاکتیک‌ها که اغلب مبتنی بر ارائه اطلاعات گمراه‌کننده هستند، انتخاب آگاهانه محصولات غذایی سالم را با چالش‌های جدی مواجه ساخته‌اند.
در همین راستا، دکتر شیما زاهر، متخصص ارشد تغذیه بالینی و صاحب‌مدرک در زمینه رژیم‌درمانی و تغذیه ورزشی، به واکاوی ابعاد پنهان این پدیده پرداخته است.
فریب در قالب برچسب: از «پروتئین بالا» تا «بدون گلوتن»
دکتر زاهر با اشاره به پدیده‌ای به نام «تقلب غذایی» در بازاریابی، به تشریح نمونه‌های عینی این رویکرد پرداخت. به گفته وی، یکی از رایج‌ترین ترفندها، درج عباراتی همچون «حاوی مقدار زیادی پروتئین» بر روی بسته‌بندی غلات صبحانه است. در حالی که میزان پروتئین این محصولات، تفاوت محسوسی با نمونه‌های مشابه خود ندارد و هیچ گونه پروتئین اضافی به آن‌ها نیفزوده شده است.
این متخصص تغذیه تاکید کرد: «اگرچه شرکت‌ها از نظر قانونی مرتکب تخلف نشده‌اند، اما با برجسته‌سازی غیرمنطقی برخی ویژگی‌ها، به گونه‌ای هوشمندانه مصرف‌کننده را فریب می‌دهند. خریدار به طور ناخودآگاه چنین محصولی را غنی‌شده با پروتئین، کم‌کربوهیدرات و مناسب برای رژیم غذایی خود تصور می‌کند.»
به گفته دکتر زاهر، این شگرد تنها به پروتئین محدود نمی‌شود. استفاده از عباراتی مانند «بدون گلوتن» یا «وگان» بر روی محصولاتی که به طور طبیعی فاقد گلوتن هستند نیز نمونه‌ای دیگر از این فریب است که با هدف القای حس «سالم‌تر بودن» به مصرف‌کننده انجام می‌پذیرد.
دستکاری اطلاعات تغذیه‌ای در وعده‌های غذایی رژیمی
این فریب تنها به قفسه سوپرمارکت‌ها ختم نمی‌شود، بلکه شرکت‌های ارائه‌دهنده وعده‌های غذایی آماده و رژیمی نیز از همین تاکتیک‌ها بهره می‌برند.
دکتر زاهر در این زمینه هشدار داد: «در بسیاری از موارد، اطلاعات تغذیه‌ای به شیوه‌ای کاملاً گمراه‌کننده ارائه می‌شود. به عنوان مثال، میزان پروتئین یا کربوهیدرات بر اساس وزن کل وعده غذایی محاسبه و اعلام می‌شود، نه محتوای واقعی آن.»
وی برای شفاف‌سازی این موضوع مثالی ارائه کرد: «یک وعده غذایی شامل صد گرم برنج و صد گرم مرغ، در واقعیت حاوی حدود ۳۰ گرم کربوهیدرات و ۲۱ گرم پروتئین است. اما ممکن است همان وعده با برچسب «حاوی صد گرم پروتئین و ۳۰ گرم کربوهیدرات» به فروش برسد. این نمایش اعداد، مصرف‌کننده را به اشتباه می‌اندازد که با یک غذای کم‌کربوهیدرات و پرپروتئین روبروست.»
تخلف در منوی رستوران‌ها و کافه‌ها
این چالش حتی در رستوران‌ها و کافه‌ها نیز به چشم می‌خورد. دکتر زاهر یادآور شد: «ممکن است رستورانی یک ساندویچ را با برچسب «فقط ۶۰ کالری» تبلیغ کند، در حالی که ارزش واقعی آن دست‌کم ۳۰۰ کالری است. یا کافه‌ای ادعا کند یک فنجان چای سرد ۷۰۰ کالری دارد، اما این عدد در واقعیت تنها حدود ۱۰۰ کالری باشد.»
وی با اشاره به دشواری محاسبه دقیق کالری، افزود: «اگرچه وجود حاشیه خطای کم (کمتر از ده درصد) قابل قبول است، اما بسیاری از این اختلاف‌های فاحش، ریشه در کم‌اطلاعی یا برنامه‌ریزی عمدی برای فریب مشتری و افزایش فروش دارد.»
راهکار نهایی: مطالعه برچسب‌ها و مشورت با متخصص
کارشناسان برای ایمن ماندن از این تله‌های غذایی به مصرف‌کنندگان توصیه می‌کنند:
• فریب شعارها و لوگوهای چشمگیر روی بسته‌بندی‌ها را نخورند
• پیش از خرید، با دقت کامل جدول ارزش غذایی و فهرست ترکیبات را مطالعه کنند
دکتر زاهر در پایان تاکید کرد: «برای افرادی که دانش کافی برای تحلیل این اطلاعات را ندارند، مشورت با یک متخصص تغذیه معتبر، مطمئن‌ترین راه برای اتخاذ تصمیم‌های درست در مسیر کاهش وزن و حفظ سلامت است.»
