کشف رازهای درونی ماه در یک مهرهٔ شیشه‌ای کوچک
کشف رازهای درونی ماه در یک مهرهٔ شیشه‌ای کوچک
یک مهرهٔ شیشه‌ای بسیار ریز که از سطح ماه بازیابی شده، به دانشمندان سرنخی از درون پنهان این قمر و نیروهای سهمگین شکل‌دهندهٔ سطح آن داده است.
به گزارش نیوزلن و به نقل از اسپیس، این مهرهٔ کوچک، بخشی از ۱٫۷ کیلوگرم نمونه‌های خاک و سنگی است که مأموریت چینی «چانگ‌ئه ۵» در سال ۲۰۲۰ از منطقه‌ای موسوم به اقیانوس طوفان‌ها روی ماه جمع‌آوری کرد؛ دشتی عظیم و آتشفشانی در سمت پیدای ماه.
پژوهشگران در دانشگاه نانجینگ به رهبری چن‌لانگ دینگ اعلام کرده‌اند که این مهره از فعالیتی شدید و پرفشار در سطح ماه حدود ۶۸ میلیون سال پیش به‌جامانده است. آنچه این ذره را خاص می‌کند، ترکیب شیمیایی عجیب آن است: این مهره سرشار از اکسید منیزیم است، عنصری که معمولاً در سنگ‌های آتشفشانی اطراف دیده نمی‌شود.
ضربه‌ای از اعماق ماه
به گفتهٔ تیم پژوهشی، این مهرهٔ شیشه‌ای به‌احتمال زیاد حاصل برخورد یک سیارک عظیم است که با نیرویی کافی به سطح ماه کوبیده شده و سنگ‌هایی از گوشتهٔ بالایی ماه را بیرون کشیده و به سطح پرتاب کرده است.
تیم جانسون، استاد زمین‌شناسی در دانشگاه کرتین استرالیا و یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: «این یافته گامی بزرگ در درک چگونگی تکامل درونی ماه است. اگر این ذره‌ها واقعاً از گوشته آمده باشند، یعنی برخوردها می‌توانند بخش‌هایی از درون دست‌نیافتنی ماه را به سطح برسانند.»
منطقهٔ اطراف محل فرود چانگ‌ئه ۵ به‌شدت پر از دهانه‌های برخوردی است؛ بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ دهانهٔ بزرگ‌تر از ۱۰۰ متر در این دشت وجود دارد که تعیین منبع اصلی مهره‌های شیشه‌ای را دشوار می‌سازد.
گفتنی است یکی از فرضیه‌های قوی، منشأ این مهره را به حوضهٔ برخوردی ایمبریوم نسبت می‌دهد؛ دهانه‌ای عظیم که حدود ۴ میلیارد سال پیش شکل گرفته است. بررسی‌های ماهواره‌ای نشان داده‌اند که مواد معدنی اطراف این حوضه شباهت زیادی به ترکیب شیمیایی همین مهرهٔ خاص دارند.
برخورد دوم و مهره‌ای شفاف
دانشمندان معتقدند که شاید مواد ناشی از برخورد اولیه، میلیاردها سال بعد و طی برخوردی دیگر در حدود ۶۸ میلیون سال پیش، دوباره ذوب شده‌اند. گرمای حاصل از این ضربهٔ دوم، برخی از مواد گوشته را به شیشه تبدیل کرده و مهره‌هایی مانند این را شکل داده است.
الکساندر نمچین، استاد زمین‌شناسی کاربردی در دانشگاه کرتین، در همین‌باره اظهار می‌دارد: «این یافته بسیار هیجان‌انگیز است، چون ما تاکنون مستقیماً به مواد گوشتهٔ ماه دسترسی نداشتیم. این مهره‌های شیشه‌ای ریز، پنجره‌ای به درون پنهان ماه می‌گشایند.»
دستاوردی جهانی از راه مهندسی فضایی چینی
چین اخیراً دسترسی به نمونه‌های مأموریت چانگ‌ئه ۵ را برای دیگر کشورها فراهم کرده است. این نمونه‌ها نخستین موادی هستند که از زمان مأموریت لونا ۲۴ شوروی در سال ۱۹۷۶ از ماه به زمین بازگردانده شده‌اند.
تا کنون، هفت مؤسسه در شش کشور از جمله ایالات متحده، فرانسه، آلمان، ژاپن و پاکستان، سهم کوچکی از این نمونه‌ها را دریافت کرده‌اند.
گفتنی است پژوهشگران چینی در همکاری با تیم‌های بین‌المللی، تاکنون چندین کشف شگفت‌انگیز از این مواد داشته‌اند؛ از جمله این واقعیت که نمونه‌های گردآوری‌شده بسیار جوان‌تر از سنگ‌های مأموریت‌های آپولو هستند.
این یافته حاکی از آن است که فعالیت آتشفشانی در ماه ممکن است تا ۱۲۰ میلیون سال پیش نیز ادامه داشته باشد؛ امری که پرسش‌های تازه‌ای دربارهٔ منبع گرمای درونی ماه — در غیاب آب و عناصر پرتوزای داغ — مطرح می‌کند.
دانشمندان خارجی امیدوارند با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفتهٔ خود بتوانند پاسخ‌هایی برای این پرسش‌ها بیابند. در مراسم بزرگداشت روز ملی فضا در چین، شان جونگده (رئیس آژانس فضایی چین) اظهار می‌دارد: «ما مشتاقانه منتظر دستاوردهای علمی بیشتر از سوی پژوهشگران جهانی هستیم؛ دستاوردهایی که بتوانند دانش بشری را گسترش دهند و به سود همهٔ انسان‌ها باشند.»
