کدام کشور در میدان فناوری برنده خواهد شد؛ آمریکا یا چین؟

افزون برآن، در برنامه جنجال‌برانگیز صنعتی چین موسوم به «ساخت چین ۲۰۲۵»، هوش مصنوعی به‌عنوان یک صنعت اساسی گنجانده شده است. بر اساس این برنامه، چین قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ در بخش هوش مصنوعی در سطح جهان پیشتاز شود. در حال حاضر، چین بهترین کشور از نگاه اسناد و مدارک آکادمیک، حق ثبت اختراع و سرمایه‌گذاری در بخش هوش مصنوعی به شمار می‌رود.

به گزارش نیوزلن و به نقل از ایندیپندنت، بر اساس گزارش سال گذشته شرکت سرمایه‌گذاری آی‌دی‌سی (IDC)، پیش‌بینی می‌شود که میزان سرمایه‌گذاری چین، در بخش هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۶ به ۲۶.۶۹ میلیارد دلار برسد که حدود ۸.۹ درصد از کل سرمایه‌گذاری جهانی را در بر می‌گیرد. تلاش چین برای توسعه بخش هوش مصنوعی، پس از آن شدت گرفت که آمریکا اعمال محدودیت‌ها بر بخش صادرات فناوری‌های پیشرفته، مانند محصولات نیمه‌هادی و هوش مصنوعی را افزایش داد.

انستیتوی سیاست راهبردی استرالیا (ASPI) گزارش می‌دهد که در حال حاضر، چین در بخش پژوهش و توسعه ۳۷ قلم از ۴۴ قلم فناوری دشوار، پیشرفته و کلیدی در بخش‌های دفاع، فضا، هوش مصنوعی، انرژی، محیط‌ زیست و ربات، از ایالات متحده پیشی گرفته است. این برخی از گام‌های بلندی‌ است که چین تاکنون در بخش علوم و فناوری برداشته و خود را به‌عنوان یک کشور پیشتاز در این بخش در سطح جهان تثبیت کرده است.

گذشته از آن، تحقیقات زیادی در چند سال اخیر صورت گرفته که خلاقیت و پیشرفت چین را در بخش‌های فناوری، پژوهش‌های علمی و توسعه، مستند کرده است. در دسامبر سال ۲۰۲۱، «مرکز بلفاست» متعلق به دانشگاه هاروارد، هشدار داد که چین نسبت به آمریکا در بخش صنعت فناوری عالی و نسل پنجم شبکه تلفن همراه (5G) جایگاه برتری به دست آورده و ممکن است در آینده نزدیک در بخش رایانش کوانتومی نیز از آمریکا پیشی بگیرد.

همچنین در پژوهشی‌ که از طرف کمیسیون امنیت ملی آمریکا در حوزه هوش مصنوعی انجام شده، آمده است که چین تلاش دارد خود را تا سال ۲۰۳۰ به‌عنوان یک کشور پیشتاز در بخش هوش مصنوعی، تثبیت کند و از ایالات متحده آمریکا پیشی بگیرد. به همین ترتیب، چندی پیش، بنیاد فناوری اطلاعات و نوآوری (ITIF) گزارش نگران‌کننده‌ای را منتشر کرد که بر مبنای آن، چین اکنون در میانگین نوآوری تولیدی، از آمریکا پیش افتاده و عملا خود را به‌عنوان یک کشور پیشتاز در سطح جهانی در بخش پیاده کردن فناوری‌های اساسی و پیشرفته تثبیت کرده است. این کشور در بخش فناوری آمادی‌سازی مواد اولیه نیز نسبت به آمریکا پیشتاز است.  

گفتنی است که نسل آینده فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، رایانش کوانتومی و زیست‌فناوری، جوامع بشری را از هر جهت دگرگون خواهند کرد. از این رو، هر کشوری‌ که از چنین فناوری‌هایی در آینده برخوردار باشد، مزایای اقتصادی و ژئوپلیتیکی بی‌نظیری را به دست خواهد آورد. اگر چین در مسابقه فناوری پیروز شود، افزون بر اینکه بازارهای جهانی را در اختیار می‌گیرد و تریلیون‌ها دلار به دست می‌آورد، از نظر نظامی نیز  می‌تواند امنیت ملی آمریکا و متحدانش را در معرض خطر قرار دهد.

اما نباید فراموش کرد که ایالات متحده آمریکا وقت کافی در اختیار دارد تا گذشته را جبران کند و با استفاده از ابتکار و خلاقیت که در گذشته آمریکا را به ثروتمندترین و نیرومندترین کشور جهان تبدیل کرده، در آینده نیز می‌تواند جایگاه برتر خود را حفظ کند. اما رسیدن به این هدف، مستلزم این است که ایالات متحده مانند اقدام‌هایی که در تاریخ گذشته‌اش ‌برای مقابله با تهدیدهای خطرناک انجام می‌داد، به بسیج اجتماعی، اندیشه‌ورزی و برنامه‌ریزی راهبردی و تلاش‌های سخت و پیگیرانه بپردازد.

تاسیس کمیته جدید وابسته به مجلس نمایندگان آمریکا که وظیفه پرداختن به رقابت راهبردی میان ایالات متحده آمریکا و حزب کمونیست چین را بر عهده دارد، بی‌تردید گامی در مسیر درست است که باید از طرف رهبران منتخب آمریکا حمایت شود. طرح‌های قانونی ‌که اخیرا برخی از نمایندگان و سناتورهای آمریکایی، مبنی بر اعمال محدودیت‌های تازه بر شرکت‌های فناوری در این روزها به کنگره پیشنهاد کرده‌اند، باعث نگرانی آمریکایی‌های مداخله‌گر در این امور شده است؛ زیرا قوه ابتکار و خلاقیت را از این شرکت‌ها سلب می‌کند و آن‌ها را از پرداختن به رقابت لازم باز می‌دارد.

این در حالی است که شرکت‌های فناوری خصوصی در ایالات متحده آمریکا، نقش زیادی در تشویق ابتکار و خلاقیت ایفا می‌کنند. از جمله شش شرکت بزرگ فناوری در آمریکا هر ساله بیشتر از پنتاگون در بخش پژوهش و توسعه فناوری سرمایه‌گذاری می‌کنند. از این جهت، لازم است قانون‌گذاران آمریکایی، بر وضع قوانینی تمرکز کنند که مشوق ابتکار و خلاقیت باشد و راه را برای رشد و شکوفایی مغزهای مبتکر، خلاق و آینده‌ساز چه در بخش عمومی و چه در بخش خصوصی، هموار کند.

گزارش‌هایی‌ که از طرف انستیتوی سیاست راهبردی استرالیا و سایر نهادهای تحقیقی اخیرا منتشر شده است، در واقع زنگ خطری برای طرف‌های مداخله‌گر در ایالات متحده آمریکا است. زیرا در ۸۰ سال گذشته، آمریکا یگانه کشور پیشتاز جهان در بخش توسعه فناوری و خلاقیت به حساب می‌آمد، اما اکنون این ویژگی از طرف یک رقیب سرسخت و مصمم که هم از اراده قوی برخوردار است و هم منابع لازم را در اختیار دارد، به چالش کشیده شده است. این وضعیت ایجاب می‌کند که قانون‌گذاران و رهبران سیاسی آمریکا متعلق به هر جریان و حزب سیاسی‌ که باشند، دست به دست هم دهند و گام‌های بلند و جدی را در کمک به بخش فناوری خلاقانه بردارند تا ایالات متحده آمریکا برتری و پیشتازی خود را در این بخش از دست ندهد.