چالش‌های امنیتی و اخلاقی هوش مصنوعی: تحلیل دیدگاه مدیران ارشد فناوری
چالش‌های امنیتی و اخلاقی هوش مصنوعی: تحلیل دیدگاه مدیران ارشد فناوری
هوش مصنوعی از حیطه آرمان‌های آینده‌نگرانه خارج شده و به واقعیتی ملموس تبدیل شده است که شاکله حوزه‌های متعدد را دگرگون ساخته است. با این وجود، این تحول شگرف، چالش‌های نوظهور و پیچیده‌ای را در عرصه امنیت سایبری و حفاظت از داده‌های شخصی به همراه آورده است.
در همین راستا، سه تن از مدیران ارشد شرکت‌های بین‌المللی «مایکروسافت»، «کارفور» و «ایبردرولا» در نشستی تخصصی که تحت عنوان «شب نوآوری فرانسه» و با همکاری سفارت فرانسه در اسپانیا و سازمان بازرگانی «بیزنس فرانس» در اقامتگاه سفیر فرانسه در مادرید برگزار شد، به بررسی وضعیت کنونی و چشم‌اندازهای آینده هوش مصنوعی پرداختند.
پذیرش گسترده و چالش اعتماد
النا گونزالس بلانکو گارسیا، مدیر بخش هوش مصنوعی مایکروسافت برای منطقه اروپا، خاورمیانه و آفریقا با اشاره به سرعت تحولات در این حوزه اظهار داشت: «حتی برای توسعه‌دهندگان مدل‌های هوش مصنوعی، پیگیری تمامی تغییرات غیرممکن است». وی خاطرنشان کرد: «هدف اصلی، خروج هوش مصنوعی از آزمایشگاه و ادغام آن در فرآیند تحول کسب‌وکارهاست».
بر اساس پژوهش «مؤسسه مک‌کینزی» در سال ۲۰۲۴ میلادی، حدود هفتاد و هشت درصد از شرکت‌ها در بخشی از فعالیت‌های خود از هوش مصنوعی بهره می‌برند. با این حال، گونزالس بلانکو این رقم را کمتر از میزان واقعی دانست و تأکید کرد: «هم‌اکنون در مرحله پذیرش واقعی هوش مصنوعی قرار داریم. هر شرکتی که به این عرصه قدم نگذارد، بدون شک از رقابت بازخواهد ماند».
یکی از جنجالی‌ترین مباحث مطرح‌شده، موضوع استفاده شرکت‌ها از داده‌های شخصی و اعتماد عمومی بود. بر مبنای نتایج تحقیق «مانیتور هوش مصنوعی ایپسوس ۲۰۲۵ میلادی»، حدود چهل درصد از شهروندان اسپانیایی معتقدند شرکت‌ها از اطلاعات شخصی آنان به شکل شایسته‌ای محافظت نمی‌کنند.
خاویر مالو، مدیر ارشد اطلاعات شرکت کارفور اسپانیا در این خصوص بیان کرد: «به عنوان یک شهروند، خطرات را درک می‌کنم، اما به اشتراک‌گذاری داده‌ها برای پیشرفت، امری اجتناب‌ناپذیر است. شرکت‌ها سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در حوزه امنیت سایبری انجام می‌دهند، اگرچه هیچ‌کس قادر به ارائه تضمین صددرصدی نیست».
گونزالس بلانکو نیز با بیان اینکه نگرانی‌های موجود تا حدی بزرگ‌نمایی شده است، افزود: «سال‌هاست که کاربران، اطلاعات خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. نکته کلیدی، شناخت فناوری و بهره‌گیری هوشمندانه از آن به جای ترس است».
رافائل سان خوان، مدیر نوآوری ایبردرولا نیز اظهار داشت: «امنیت سایبری همواره مسابقه‌ای است که مجرمان یک گام جلوتر هستند، اما خوشبختانه مقررات و اصول اخلاقی نیز در حال تکامل هستند تا توازن لازم را ایجاد کنند». وی هشدار داد هر انقلاب فناورانه‌ای، خطر سوءاستفاده را به همراه دارد و هوش مصنوعی چالش‌های جدی برای کسب‌وکارها و نهادهای نظارتی ایجاد خواهد کرد.
عقب‌ماندگی اروپا و ضرورت باور به فناوری
کارشناسان حاضر در این نشست بر این عقیده تأکید کردند که اسپانیا و اتحادیه اروپا در عرصه سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی از رقبای بزرگی مانند آمریکا و چین عقب افتاده‌اند. گونزالس بلانکو مسأله را تنها مربوط به بودجه ندانست و گفت: «باید به این فناوری باور داشت و از ترس شکست، رها شد».
سان خوان نیز این موضوع را یک چالش کلی در سطح اروپا توصیف کرد و مالو از «کمبود جسارت و جاه‌طلبی» برای رقابت با قدرت‌های بزرگ انتقاد نمود.
بر اساس گزارش مک‌کینزی در سال ۲۰۲۵ میلادی، تنها یک درصد از شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که هوش مصنوعی را به صورت گسترده در فرآیندهای کاری خود به کار گرفته‌اند. این رقم نشان می‌دهد ظرفیت عظیم هوش مصنوعی برای افزایش بهره‌وری، هنوز مورد توجه قرار نگرفته است.
نماینده مایکروسافت با اشاره به شرکت فرانسوی «میسترال» به عنوان یک نمونه موفق اروپایی گفت: «این شرکت ثابت کرده است که در صورت سرمایه‌گذاری جدی روی استعدادها و نوآوری، اروپا نیز می‌تواند در سطح جهانی رقابت کند».
آینده اشتغال و مرزهای نفوذناپذیر هوش مصنوعی
در پاسخ به نگرانی‌های مربوط به جایگزینی انسان با ماشین، هر سه کارشناس تأکید کردند که هدف اصلی هوش مصنوعی، «تقویت قابلیت‌های انسانی» است، نه جایگزینی آنان.
گونزالس بلانکو با یادآوری این موضوع که از نیم قرن پیش هشدارهای مشابهی داده می‌شد، گفت: «فناوری شیوه کار ما را تغییر می‌دهد، اما ارزش انسان را از بین نمی‌برد». سان خوان نیز دانش و تجربه انسانی را «غیرقابل جایگزین» خواند و مالو بر لزوم «تعادل میان هوش مصنوعی و هوش احساسی» برای موفقیت شرکت‌ها تأکید کرد.
این کارشناسان براین باورند که حتی شرکت‌های کوچک و متوسط نیز می‌توانند از هوش مصنوعی بهره ببرند. گونزالس بلانکو توضیح داد: «هوش مصنوعی کاربردی به ما اجازه می‌دهد بر اساس تخصص خود رقابت کنیم. موضوع، تولید فناوری نیست، بلکه استفاده درست از آن است».
در پایان این نشست، هنگامی که از حاضران پرسیده شد هوش مصنوعی چه توانایی‌هایی را هرگز به دست نخواهد آورد، پاسخ آنان یکسان بود: «ابراز احساسات اصیل، همدلی و رهبری».
سان خوان در کلامی تأمل‌برانگیز گفت: «هوش مصنوعی می‌تواند تاج‌محل را بسازد، اما هرگز معنای عشق سازنده آن را درک نخواهد کرد».
به باور این متخصصان، هوش حقیقی که انسان را از ماشین متمایز می‌سازد، در قلمرو احساسات، خلاقیت ناب و شهود نهفته است؛ قلمرویی که به نظر می‌رسد برای همیشه در انحصار انسان باقی خواهد ماند.
