این نمودار سه دسته مقاله را با یکدیگر مقایسه می‌کند:

• نمودارهای میله‌ای زرد: تعداد مقالاتی را نشان می‌دهد که با احتمال بسیار بالایی جعلی هستند.
• نمودارهای میله‌ای آبی‌: تعداد مقالاتی را نشان می‌دهد که با احتمال کمتری جعلی هستند.
• نمودارهای میله‌ای خاکستری‌: تعداد مقالات معتبر را نشان می‌دهند.

همان‌طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، تعداد مقاله‌های جعلی حوزه‌ی علوم اعصاب و پزشکی، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ به طور چشم‌گیری افزایش یافته است.

اما بیشترین تعداد مقاله‌های حذف‌شده به دلیل داده‌سازی و تقلب مربوط به کدام کشور است و ایران در چه جایگاهی قرار گرفته؟ گروهی از پژوهشگران دانشگاه‌های شهید بهشتی تهران، همدان، زاهدان و بقیه‌الله پژوهشی را در این رابطه در سال ۱۴۰۰ انجام دادند. آن‌ها در این پژوهش تعداد مقاله‌های علمی ایرانی پس گرفته‌شده بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ میلادی را بررسی کردند. نتایج تحقیق، بسیار تأمل‌برانگیز بود.

در بازه‌ی زمانی انتخاب‌شده، ۵۴۵ مقاله‌ی علمی ایرانی از مجله‌های بین‌المللی حذف شده بودند. نکته‌ی جالب توجه آن است که تعداد مقاله‌های حذف شده بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ بیشتر از این تعداد بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ بود. اگرچه کمتر از یک درصد (۰٫۸۲ درصد) از کل مقاله‌های منتشر‌شده، حذف شده بودند، این نسبت از میانگین جهانی بالاتر بود. همچنین، تعداد مقاله‌های ایرانی حذف‌شده از مجله‌های بین‌المللی با گذشت زمان بیشتر می‌شود.

در پژوهشی منتشر شده در سال ۲۰۱۹، آمار مقالات پس‌گرفته‌شده از ایران بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ بسیار نگران‌کننده است و جایگاه اول را به‌خود اختصاص داده؛ طبق این گزارش، از هر صدهزار مقاله، ۱۱۳٫۶ مقاله از ایران پس‌گرفته شده است؛ درحالی‌که چین در رتبه‌ی دوم، اختلاف زیادی با ایران دارد.

طبق گزارش مجله‌ی علمی Nature در آذر ۱۴۰۲، ایران از نظر تعداد مقاله‌های حذف‌شده به دلیل تقلب یا سرقت علمی در رتبه‌ی هفتم جهان و پس از کشورهای عربستان، پاکستان، روسیه، چین، مصر و مالزی، قرار دارد.

به‌طور متوسط به ازای هر ۱۰ هزار مقاله‌ی علمی منتشرشده از ایران، ۱۶٫۷ مقاله از مجله‌های بین‌المللی حذف می‌شوند. جالب است بدانید بین سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱، بیش از نیمی از پایان‌نامه‌های نوشته‌شده، تقلبی اعلام شده‌اند. جدول زیر ۱۰ دانشگاه در ایران با بیشترین تعداد مقاله‌های حذف‌شده تا سال ۲۰۱۹ میلادی را نشان می‌دهد. بخش قابل توجهی از مقالات پس‌ گرفته‌شده به حوزه‌ی علوم زیستی و پزشکی مربوط است.

دانشگاه‌ها در جدول بالا برحسب تعداد مقالات پس‌گرفته‌شده مرتب شده‌اند. اگر بخواهیم برحسب درصد مقاله‌های حذف یا پس‌گرفته‌شده نگاه کنیم، دانشگاه علوم پزشکی آجا با حدود ۲ درصد، بیشترین سهم مقالات پس گرفته‌شده را در بین دانشگاه‌های ایران دارد.

این آمار چه پیامی برای ما دارد؟ آیا این معضل، زنگ خطری برای آینده‌ی علم در ایران است یا می‌توان آن را به فرصتی برای بازنگری و اصلاح ساختارها تبدیل کرد؟ شاید بتوان با تقویت آموزش اخلاق پژوهشی در دانشگاه‌ها، ایجاد نظام‌های کارآمد برای شناسایی و برخورد با تقلب علمی، حمایت از پژوهشگران صادق و پرتلاش و ارتقای فرهنگ علمی در جامعه گامی در بازنگری نظام آموزشی، پژوهشی و اخلاقی در کشور برداشت.