مديريت ICT
پدیده عجیب سایت‌های قمار؛ ممنوع اما فعال
پدیده عجیب سایت‌های قمار؛ ممنوع اما فعال
این روزها که کوچک‌ترین تفریح هم کالایی لوکس شده، برخی جوانان هیجان خود را در سایت‌های قمار تخلیه می‌کنند و امیدوارند سودی کسب کنند. نکته اینجاست که نظارت ویژه و مستمری هم روی این سایت‌ها که ظاهرا در خارج از کشور اداره می‌شوند، وجود ندارد.
طبق رویه قدیمی در این سایت‌ها نیز، الگوریتم‌ها به گونه‌ای است که ابتدا کاربر را با بردهای پی‌درپی اغوا می‌کنند و سپس فاز باخت و زیان آغاز می‌شود.
اما چرا مردم به بازی و فعالیت در این سایت‌ها ادامه می‌دهند؟ واقعیت این است که بازی‌های این سایت‌ها از تکنیک‌های روان‌شناسی بهره برده و اعتیادآور است. در واقع بسیاری از نرم‌افزارها برای جذب کاربران از بازی استفاده می‌کنند تا کاربران را معتاد به نرم‌افزار کنند. این روش در دیجیتال مارکتینگ مرسوم است و سایت‌های شرط‌بندی ایرانی از آن بیشترین استفاده را می‌برند.
این در حالی است که سایت‌های شرط‌بندی دیگر کشورها الگوریتمی منصفانه و تحت نظارت دارند و کاربران در ازای باخت‌ها، برخی بازی‌ها را نیز می‌برند و سود و ضرر تقریبا رویه‌ای منطقی دارد.
اما برای بازی در قمارخانه‌های خارجی باید کارت‌های بانکی بین‌المللی نظیر پی‌پال یا مسترکارت داشت که به دلیل تحریم‌ها برای کاربران ایرانی ممکن نیست.
از سویی دیگر در حالی که بانک مرکزی اعلام کرده مدام در حال رصد درگاه‌های پرداخت سایت‌های شرط‌بندی است اما ظاهرا به سرعت و به محض مسدود کردن یکی، درگاه بانکی دیگری در این سایت‌ها فعال می‌شود و همچنان خبری از به شمارش افتادن و کندی نفس قمار اینترنتی نیست.
علاقه‌مندی مردم به شرط‌بندی
به گفته کارشناسان، سایت‌های شرط‌بندی ایرانی به نوعی طراحی و برنامه‌ریزی می‌شوند که به سود دارنده سایت و ضرر کاربر است. اما به راستی چرا مردم کشور تا این حد به قمار گرایش دارند؟ در حال حاضر افزایش هزینه زندگی و میل به دستیابی سریع و آسان به پول زیاد، باعث شده تا برخی از جوانان در کنار ریسک‌های سرمایه‌گذاری در پول‌های مجازی، به قمار و شرط‌بندی مجازی یعنی کاری که می‌توان هر لحظه انجام داد و امیدوار بود که سودی کسب شود، رو بیاورند.
رضا ایازی، مشاور حقوقی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور به «عصر ارتباط» گفت: قمار یا شرط‌بندی که از طریق سایت‌ها انجام می‌شود به صورت نیروی محرکه مسابقات ورزشی است که سال‌هاست در دنیا اجرا می‌شود و باشگاه‌ها سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این زمینه می‌کنند.
ایازی می‌گوید: اکنون قمار و شرط‌بندی یک صنعت پولساز با درآمدزایی کلان است. تمامی مسابقات ورزشی که در دنیا اتفاق می‌افتند یک سرش به قمار و شرط‌بندی متصل می‌شود. صنعت قمار در دنیا ساز و کار قانونی خود را دارد و گردش مالی بسیار بالایی نیز دارد. به گفته ایازی این موضوع قابل رد نیست که یکی از تفریحات هیجان‌انگیز دنیا قمار است. مردم روی مسابقات فوتبال، مسابقات اسبدوانی، حتی زمان تولید واکسن کرونا و اینکه کدام کشور نخست آن را می‌خرد شرط‌بندی می‌کنند. از آنجا که این صنعت هیجانات مردم را تخلیه می‌کند بالطبع مخاطبان بسیاری دارد. در ایران قمار حرام است و در نتیجه مقرراتی برای رصد و کنترل شیوه عملکرد سایت‌های قمار نیز وجود ندارد. با این همه در سال‌های گذشته قمار به صورت غیرعلنی مطرح بوده و عده قابل توجهی نیز در سایت‌ها، شرط‌بندی می‌کنند. اکنون پایگاه سایت‌های قمار ایرانی استانبول و ترکیه است و اتفاقا یکی پس از دیگری پدیدار می‌شوند و هر روز افزایش می‌یابند.
ایازی درباره نحوه کار و ورود کاربران به سایت‌های قمار و شرط‌بندی گفت: زمانی که بخواهید عضو یکی از این سایت‌ها شوید باید مبلغ ناچیزی مثلا هزار تومان پرداخت کنید، شماره حساب بانکی، شماره موبایلی که به نام خودتان است و اطلاعات هویتی کامل را در سایت مربوطه ثبت کنید سپس از طریق یکی از اپلیکیشن‌ها کد تایید ارسال می‌شود و احراز هویت می‌شوید و عملیات بانکی دقیق انجام می‌شود. او افزود: بانک مرکزی می‌گوید سایت‌های قمار و شرط‌بندی درگاه‌های بانکی را کپی می‌کنند، این کار به مثابه آن است که گفته شود کل شبکه بانکی کشور کپی می‌شود! لیکن وظیفه معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی آن است که از شبکه بانکی کشور در مقابل انواع قاچاق، پولشویی و قمار محافظت کند. با این وجود چگونه ممکن است امکان کپی درگاه بانکی وجود داشته باشد؟
مشاور حقوقی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در ادامه بیان کرد: بانک مرکزی رمزپویا را راه‌اندازی کرد تا کلاهبرداری‌ها کاهش یابد. در نتیجه این اقدام بانک مرکزی دارای اشراف کامل به شبکه بانکی شد. با این وجود چطور نمی‌توانند جلوی ادعای کپی‌کردن درگاه‌های بانکی را بگیرند؟
او تاکید کرد: اگر بخواهم درگاه بانکی بگیرم باید نخست ای‌نماد را داشته باشم، در صورتی می‌توانم ای‌نماد را دریافت کنم که هویت مشخص، برنامه کسب‌و‌کار مشخص و کسب‌و‌کاری شفاف داشته باشم و کارشناس ای‌نماد نیز کسب‌و‌کار من را بررسی کرده باشد. با این همه چطور ممکن است که ای‌نماد تغییر کند و به سایت‌های شرط‌بندی منتقل شود؟
ایازی گفت: وظیفه معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی این است که اجازه ندهد شبکه بانکی کشور مورد سوءاستفاده قرار بگیرد.
او در خصوص عدم نظارت کافی روی سایت‌های قمار بیان کرد: یا باید پذیریم مجرمانه است و امکان هرگونه فعالیت سایت‌های قمار و داشتن درگاه‌های بانکی را مسدود کنیم، یا اینکه می‌دانیم این صنعت مخاطب دارد و برخی در این سایت‌ها بازی می‌کنند و پول بسیار زیادی در آن وجود دارد، بنابراین مقرراتی برای آن وضع کنیم.
الگوریتمی برای زیان کاربران ایرانی
ایازی در خصوص شیوه طراحی بازی‌های سایت‌های قمار نیز گفت: بازی‌های این سایت‌ها به گونه‌ای است که کاربران بیشتر ترغیب به بازی می‌شوند. با این تفاوت که اگر در انگلیس بخواهید سایت شرط‌بندی و قمار راه‌اندازی کنید باید الگوریتم سایت و بازی‌ها به تایید برسد تا این بازی‌ها به گونه‌ای طراحی نشده باشند که کاربران ببازند، در این صورت این سایت‌ها تبدیل به سایت‌های کلاهبرداری می‌شوند.
او افزود: در ایران اساسا سایت‌های قمار و شرط‌بندی ممنوع است، مدیران سایت‌های قمار هم می‌گویند چه بهتر، حالا اینجا بهشت است. در واقع ایران بهشت سایت‌های قمار و شرط‌بندی است. برای تمام فعالان صنعت قمار در دنیا، کشورهایی که مقرراتی برای فعالیت سایت‌های قمار ندارند، بهشت محسوب می‌شود.
مشاور حقوقی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور تاکید کرد: در کشورهایی که مقررات راجع به قمار وجود دارد نخست به فعالان قمار می‌گویند اول الگوریتم سایت را باید بررسی کنیم و ببینیم شیوه برنده و بازنده شدن در سایت شما چگونه است تا سایت‌های قمار تبدیل به سایت‌های کلاهبرداری گردانندگان آنها نشود.
هوش مصنوعی و اغواگری سایت‌ها
او با اشاره به اینکه زمانی که در سایت‌های قمار بازی می‌کنید هوش مصنوعی به کار رفته در این سایت‌ها متوجه می‌شود فرد چه مدت است که در حال بازی کردن است، گفت: اگر تازه‌کار باشید با ورود به این سایت مدتی بازی‌ها را می‌برید تا تشویق شوید و بیشتر بازی کنید. به طور مثال نخست 100 هزار تومان می‌برید، سپس ۵۰۰ هزار تومان، مرتبه سوم یک میلیون تومان برنده می‌شوید و تشویق می‌شوید، بعد به ناگهان مبلغ زیادی را می‌بازید.
ایازی با اشاره به اینکه در ابتدا بازی‌های آزمایشی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند تا تشویق به بازی کردن شوند گفت: بعد از مدتی که مداوم برنده شدید و تشویق به ادامه بازی شدید، بازی اصلی را در اختیارتان قرار می‌دهند و شما می‌بازید اما هوش مصنوعی این بازی به گونه‌ای طراحی شده است که هنگام باختن عصبانی شوید و مجددا بازی کنید تا برنده شوید و مجددا مبلغ بیشتری را ببازید.
او افزود: مقررات اتحادیه اروپا می‌گوید به طور کل حتی سایت‌های فروشگاهی حق اغوای مشتری برای خرید بیشتر و بیشتر را ندارند. به این معنا که نباید روی ذهن مخاطب برای خرید بیشتر کار کنید یا الگوریتم سایت را طوری طراحی کنید که تشویق به بازی بیشتر شود. در مقابل، ایران هیچ برنامه و قانونی برای الگوریتم سایت‌ها ندارد و تنها آنها را نفی می‌کند. به همین دلیل است که یک خواننده ایرانی هم سایت قمار می‌زند چراکه پول بسیار زیادی در آن وجود دارد.
ایازی گفت: بسیاری از افرادی که پول نامشروع به دست می‌آورند هیجانات خود را در قمار تخلیه می‌کنند.
او در خصوص ممنوعیت و نداشتن قانونی در رابطه با شیوه فعالیت سایت‌های قمار گفت: اگر فعالیت سایت‌های قمار ممنوع است، باید واقعا ممنوع باشد و به هیچ طریقی قابلیت دستیابی نداشته باشد.
ایازی گفت: صنعت قمار به اندازه‌ای پولساز است که ممکن است بسیاری از افراد ذی‌نفوذ در سایت‌های قمار دخیل باشند. این در حالی است که شبکه مجازی کشور را هم می‌توان به راحتی کنترل کرد اما باید دریافت چه کسی یا افرادی ذی‌نفع هستند که کنترل قطعی و لازم نمی‌شود. چراکه به طور کلی هیچ واکنش جدی روی سایت‌های قمار نداریم.
او افزود: فردی می‌گفت ما ۱۰ سال است سایت‌های قمار در ایران داریم اما در این یک سال و یک ماه اخیر به شدت کسب و کارشان خوب شده، چراکه چند نفر تازه‌کار و بچه آمده‌اند در این بازی و نتوانسته‌اند قوانین را به درستی رعایت کنند. این بازی جدی است، در دنیا مافیاهای بزرگی پشت صنعت قمار هستند.
ایازی در خصوص افراد سطح پایین و مبتذلی که بسیاری از سایت‌های قمار را مدیریت می‌کنند نیز گفت: این افراد سطح پایین هم طیف مشخصی از افراد را جذب می‌کنند. اینها افرادی را جذب می‌کنند که با 100 هزارتومان و سقف بازی ۲۰ میلیون تومانی بازی می‌کنند.
او افزود: برای افراد سطح بالای جامعه که حداقل یک میلیارد برای بازی در سایت‌ها هزینه می‌کنند نیز امثال خوانندگان آمریکانشین روی کار می‌آیند. این برندسازی افراد نیز به اصطلاح گارانتی پول مردم هستند!
ایازی تاکید کرد: با اینکه قانونا سایت‌های قمار جرم هستند اما نخواستیم خیلی جدی و سیستماتیک جلوی فعالیت این سایت‌ها بایستیم. اگرچه به نظر می‌رسد نهادهای مختلف قصد دارند با فعالیت این سایت‌ها برخورد کنند. مثلا مرکز پژوهش‌های مجلس در حال بررسی و پژوهش روی این مساله است.
او گفت: مشخص نیست چه افرادی پشت این سایت‌ها هستند اما معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی متولی سلامت شبکه بانکی است، این شبکه بانکی با قمار تهدید شده و مورد تردید قرار گرفته است. چگونه این حجم بالای پول در سایت‌های قمار جابه‌جا می‌شوند؟ ممکن است به خاطر تحریم‌ها پولشویی به وسیله بت‌ها انجام می‌شود.
ایازی با بیان اینکه حتی در لاس‌وگاس نیز قوانین و مقرراتی برای قمار و شرط‌بندی وجود دارد گفت: در انگلیس پرونده معروفی وجود دارد. یک فردی در حال قمار بود که دوستش به همراه پسر ۱۲ ساله‌اش به خانه او می‌آیند. پسر ۱۲ ساله پشت کامپیوتر این فرد می‌رود و بازی می‌کند و 6 میلیون دلار می‌بازد. این فرد به دادگاه از سایت قمار شکایت می‌کند که خودش پشت سیستم نبوده است. صاحب قمارخانه نیز می‌گوید در مقررات عنوان شده است که ما کاری نداریم چه فردی پشت سیستم بازی می‌کند.
او افزود: این مرد انگلیسی می‌گوید من مقررات را نخوانده بودم و در نهایت دادگاه به نفع او رای می‌دهد. دادگاه به صاحب سایت شرط‌بندی می‌گوید باید مطمئن می‌شدید که فرد مقررات را کامل خوانده است و زمانی که او این مبلغ کلان را باخت باید به او هشدار می‌دادید. در نهایت دادگاه صاحب سایت قمار را محکوم می‌کند.
به عبارت دیگر در دنیا پرونده‌های قضایی مفصلی در زمینه قمار داریم اما با وجود گسترش این قضیه مقررات لازم نداریم و حتی این کار بر اساس قانون جرایم رایانه‌ای حتی جرم‌انگاری هم نشده است.
ایازی گفت: بانک مرکزی مدعی است که درگاه‌های بانکی مربوط به سایت‌های شرط‌بندی را در کشور مسدود می‌کند اما این درگاه‌ها به صورت قارچ‌گونه مجددا تکثیر می‌شوند. یک نمونه مربوط به کارت بانکی زنی 80 ساله در روستایی دورافتاده بود که پسر او در ترکیه از حساب مادر برای سایت شرط‌بندی استفاده می‌کرد.
به گفته او مردم نیاز دارند هیجانات خود را از طریق قمار تخلیه کنند و این امر که چرا مردم نیاز به چنین کارهایی دارند خود نیاز به بررسی جامعه‌شناسانه دارد.
مقررات حقوقی شرط‌بندی
سایت‌های شرط‌بندی از نظر مقررات کشور در دسته قمار، پولشویی، مال نامشروع و مواردی از این دست طبقه‌بندی می‌شوند.
حامد حق‌بیان، کارشناس حقوقی در گفت و گو با «عصر ارتباط» اظهار کرد: موضوع سایت‌های شرط‌بندی می‌تواند تحت عناوین مجرمانه بسیاری بررسی شود؛ قمار، پولشویی، تحصیل مال از طریق نامشروع یا دزدیدن اطلاعات حساب. قمار و شرط‌بندی بر اساس قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات جرم است.
او افزود: مواد ۷۰۵ تا ۷۱۱ قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات به مساله قمار و شرط‌بندی پرداخته که علاوه بر قمار، تبلیغ و مدیریت و احداث سایت‌های شرط‌بندی و هرچه پیرامون قمار است مشمول مجازات دانسته است. قانون، مجازات‌های مختلفی را تعیین کرده است؛ از حبس و جزای نقدی تا شلاق تعزیری.
حق‌بیان گفت: شدت این مجازات‌ها به نحوی نیست که خیلی بازدارنده باشد، هم مدت حبس‌ها کم است و هم جزای نقدی ناچیز است. کم بودن مدت مجازات‌ها باعث می‌شود که خیلی از سوءاستفاده‌کنندگان مایل باشند وارد این حوزه شوند و کلاهبرداری‌هایی انجام دهند. حتی افرادی که داخل کشور قمار می‌کنند هم مشمول مجازات‌ها می‌شوند.
او افزود: سیستم قضایی کشور باید به فکر تعیین مجازات‌های شدیدتری برای گردانندگان این سایت‌ها باشند تا بازدارندگی بیشتر باشد.
حق‌بیان گفت: صاحبان سایت‌های قمار معمولا در خارج از کشور هستند، قانون مجازات دریچه و روزنه‌هایی را باز گذاشته تا بتوانیم این افراد را داخل ایران مجازات کنیم. مثلا ماده ۴ قانون مجازات اسلامی عنوان می‌کند که اگر نتیجه جرم در ایران باشد، بازهم قوانین و محاکم ایران صالح به رسیدگی هستند که می‌توان گفت نتیجه جرم قمار و شرط‌بندی و از بین رفتن مال در ایران رخ می‌دهد.
او تاکید کرد: بر اساس ماده ۴ می‌توان علیه مدیران سایت‌های قمار در خارج از کشور طرح دعوا کرد و خواستار استرداد آنها شد و قاضی به پلیس بین‌الملل ناجا دستور دهد و از طریق رد نوتیس (هشدار قرمز) اینترپل متهمان را دستگیر کنند. ماده ۷ قانون مجازات هم گفته است که اگر این افراد دستگیر شده و به ایران مسترد شوند در ایران قابل مجازات هستند. شرط این امر آن است که کشورهای خارجی این افراد را دستگیر کرده و مسترد کنند یا اینکه متخلفان به ایران سفر کنند.
حق‌بیان گفت: اگر متخلفان به ایران سفر کردند ماده ۷ قابل اجراست اما این افراد به ایران سفر نمی‌کنند. به هر روی خلأها و ضعف‌های قانونی وجود دارد. دادستانی کل کشور و کمیته تعیین مصادیق مجرمانه در فضای مجازی هم طی بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی به موضوع قانون شرط‌بندی پرداخته که به طور عمده حول محور قانون مجازات هستند. اما اگر از طریق سایت، فرایند پولشویی رخ دهد یا اگر اطلاعات حساب بانکی دزدیده شوند در این صورت به جز قمار و شرط‌بندی تحت عناوین مجرمانه دیگری نیز می‌توان این افراد را مجرم دانست.
سخن پایانی
مخلص کلام اینکه بساط سایت‌های قمار و شرط‌بندی با ممنوعیت‌های نیم‌بند و واکنش‌های فصلی و رسانه‌ای نه تنها در کشور جمع نمی‌شوند، بلکه ذی‌نفعان داخلی و خارجی این قمارها نیز با تداوم خدمات‌دهی بانک‌های کشور و دستان پنهان و آلوده، هر روز به گسترش فعالیت‌های خود پرداخته و مخاطبان سایت‌های قمار هم رفته‌رفته با اعتماد بیشتر به تضمین بقا و کار این شبکه‌ها، با افزایش مواجه خواهند شد.
آن هم در شرایطی که بنا به اظهارات کارشناسان، شناسایی و قطع دسترسی بانکی آن هم با گردش‌های بالای مالی و ابزار موجود، از جمله وظایف ممکن و قابل اجرا از سوی بانک مرکزی است.
اینکه چرا با بهانه‌ها و توجیهات مختلف از برخورد و جمع‌آوری شبکه‌های ضد منافع ملی کشور، امتناع می‌شود، موضوعی قابل درک است. چون سود بالایی نصیب بانک‌های ارایه‌دهنده این خدمات و گردانندگان سایت‌های قمار و حامیان آنها می‌شود. لیکن در عین حال فرض اینکه تمام شبکه بانکی کشور با حمایت‌های پشت پرده، آلوده به قمار شده‌اند نیز نمی‌تواند فرض درستی باشد، اما در نهایت چرا نهادهای نظارتی به شکلی جدی و قاطع وارد این عرصه نمی‌شوند نیز موضوعی است که پاسخ درستی برای آن نداریم.
