از اسنپدکتر تا پلتفرمی برای نبرد با سرطان؛ مسیر جدید گلرخ داوران در مرز AI و بیوتکنولوژی
از اسنپدکتر تا پلتفرمی برای نبرد با سرطان؛ مسیر جدید گلرخ داوران در مرز AI و بیوتکنولوژی
تجربه ساخت و مدیریت یک سرویس دیجیتال پرمخاطب در ایران، حالا برای گلرخ داوران به سکویی برای ورود به یکی از حساسترین حوزههای علم و فناوری تبدیل شده است؛ حوزهای که در نقطه تلاقی زیستفناوری و هوش مصنوعی قرار دارد.
گلرخ داوران، مدیرعامل سابق اسنپدکتر، که نزدیک به هشت سال در ساخت و توسعه این پلتفرم فعالیت داشت، اکنون مسیر تازهای را در شرکت بینالمللی «دیتکتیوم» دنبال میکند؛ شرکتی که هدف آن ایجاد تحول در موضوع تشخیص زودهنگام سرطان است.
داوران در گفتوگو با نیوزلن، مهمترین تجربه خود از اسنپدکتر را لزوم آیندهنگری و ساخت محصولاتی بیان میکند که با نیازهای سالهای پیشرو همراستا هستند:
یکی از مهمترین آموختههایم از هشت سال گذشته این است که آینده را باید دید و امروز آن را ساخت. هشت سال پیش محصولی را خلق کردیم که با اتفاقات آینده همراستا بود. امروز نیز همین نگاه را در نقطه تلاقی زیستفناوری و هوش مصنوعی دنبال میکنم، چون ایجاد اثر پایدار در سلامت و کیفیت زندگی انسانها تنها با داشتن چشماندازی آیندهنگر امکانپذیر است.
– گلرخ داوران، مدیر ارشد عملیات دیتکتیوم
انتخاب مسیر جدید برای داوران فقط به علاقه شخصی محدود نبود، بلکه بر پایه شناخت و همکاری با تیمی شکل گرفت که در خط مقدم فناوری فعالیت میکرد.
او که اکنون مدیر ارشد عملیات دیتکتیوم است توضیح میدهد که آشنایی با آرمان، همبنیانگذار این پلتفرم، و پیگیری فعالیتهای این شرکت او را به همکاری نزدیکتر سوق داد. بهویژه این که تمرکز دیتکتیوم روی بیماری سرطان و توسعه مدل اختصاصی هوش مصنوعی، چشماندازی متفاوت در برابر او قرار داد.
داوران در اینباره میگوید: «حوزهای که دیتکتیوم فعالیت داشت از دو منظر برای من خیلی جذاب بود، یکی صاحب تکنولوژی بودن و داشتن مدل هوش مصنوعی اختصاصی و دیگری تأثیرگذاری زیاد محصول که در زمینه سرطان بود و میتوانست تأثیر بزرگی روی منطقه خاورمیانه داشته باشد.»
فعالیت بینالمللی به معنای بیفایده بودن آن برای ایران نیست
به گفته او، فعالیت در حوزههایی که لبه تکنولوژی هستند مثل هوش مصنوعی و بیوتکنولوژی نیازمند همکاری با مجموعهها و حلقههای زنجیر مختلفی هستند که هر کدام از آنها تکنولوژیها و آیپیهای اختصاصی خودشان را دارند و معمولاً دسترسی به این سرویسها و تکنولوژیها در داخل ایران بسیار سخت و در مواردی غیرممکن است:
با این حال، فعالیت بینالمللی به معنای بیفایده بودن آن برای ایران نیست. محصول دیتکتیوم بهطور خاص برای ژنتیک مردم منطقه، از جمله ایران، بهینهسازی شده و یکی از اهداف اصلی آن بهرهمندی مردم کشور از این فناوری بوده است. این موضوع میتواند نقش مهمی در بهبود روند تشخیص و مقابله با سرطان در ایران ایفا کند.
– گلرخ داوران، مدیر ارشد عملیات دیتکتیوم
یک آزمایش خون برای شناسایی ۵۱ نوع سرطان
داوران معتقد است که یکی از بزرگترین چالشهای حوزه سرطان، نبود روشهای غربالگری جامع برای تشخیص زودهنگام بیماری است. او اشاره میکند که تستهای فعلی تنها تعداد محدودی از سرطانها را شناسایی میکنند و اغلب پرهزینه، زمانبر و تهاجمیاند. دیتکتیوم اما راهکار متفاوتی ارائه کرده است: یک آزمایش خون که قادر است فقط با یک نمونه، ۵۱ نوع از شایعترین سرطانهای منطقه را شناسایی کند.
مدیر ارشد عملیات دیتکتیوم درباره اهمیت این فناوری توضیح میدهد: «این نخستین تست در نوع خود نیست، اما اولین نمونهای است که بهطور ویژه برای ژنتیک مردم خاورمیانه بهینه شده و میتواند تحولی اساسی در مبارزه با سرطان ایجاد کند.»
دیتکتیوم اولین تست سرطان را برای ژنتیک مردم خاورمیانه بهینه کرده است
به گفته داوران، زمانی که سلولها در بدن از بین میروند، قطعاتی از آنها وارد خون میشود. یکی از این اجزا، قطعات DNA سلولهای مرده است که در پلاسمای خون قابل شناسایی است و در واقع تصویری جامع از وضعیت بدن ارائه میدهد. او با این مقدمه درباره تکنولوژی پشت دیتکتیوم میگوید:
پیشتر، به دلیل حجم بالای دادهها، امکان تحلیل اطلاعات (cfDNA) وجود نداشت. اما با کاهش هزینههای توالییابی و پیشرفتهای هوش مصنوعی، اکنون میتوان این دادهها را با هزینه مناسب استخراج و تحلیل کرد. این تحلیل نهتنها امکان شناسایی ردپای سلولهای سرطانی را فراهم میکند، بلکه محل دقیق آنها را در بدن مشخص میسازد.
– گلرخ داوران، مدیرعامل پیشین اسنپدکتر
هدف کوتاهمدت دیتکتیوم دریافت مجوز در امارات و سپس توسعه سریعتر این فناوری در منطقه است
به باور گلرخ داوران، مسیر آینده دیتکتیوم نیز بهروشنی ترسیم شده است. نسخه تحقیقاتی محصول در حال حاضر آماده است و مذاکرات برای آغاز کارآزماییهای بالینی آغاز شده. این مسیر شامل همکاری با مراکز درمانی، جمعآوری نمونههای خون، جذب سرمایه و دریافت مجوزهای قانونی است. هدف کوتاهمدت، دریافت مجوز در امارات و سپس توسعه سریعتر این فناوری در منطقه است.
داوران میگوید این مسیر هرچند چالشهای زیادی دارد، اما میتواند نقطه عطفی در درمان سرطان در خاورمیانه باشد؛ نقطهای که نشان میدهد پیوند میان تجربه دیجیتال و زیستفناوری، فرصتهای تازهای برای ساخت آینده فراهم میکند.
منبع : زومیت