اختلاف ماسک و ترامپ دامن تسلا را گرفت

اختلاف ماسک و ترامپ دامن تسلا را گرفت

یارانه‌های دولتی نقش کلیدی در صعود تسلا به جایگاه بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی در جهان داشته‌ است. به گزارش اسکای نیوز، سیاست‌های جدید ترامپ اکنون می‌تواند درآمد تسلا را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش دهد و سودآوری این شرکت، مدل کسب‌وکار و ارزش‌گذاری بازارش را زیر سوال ببرد.

تسلا در سال ۲۰۲۴ سودی معادل ۷.۱ میلیارد دلار ثبت کرد که دست‌کم ۲.۸ میلیارد دلار آن از محل اعتبارهای نظارتی به دست آمده بودــ این اعتبارها یارانه‌هایی در سطح ایالتی‌اند که برای تشویق تولید خودروهای برقی پرداخت می‌شوند. در سه‌ ماهه نخست سال ۲۰۲۵ نیز تسلا ۵۹۵ میلیون دلار از این محل درآمد داشت، رقمی که تقریبا ۵۰ درصد بیشتر از سود خالص ۴۰۹ میلیون دلاری شرکت در همان بازه زمانی بود. این نشان می‌دهد که بدون این یارانه‌ها، تسلا زیان‌ می‌داد. درآمد کلی تسلا در سال ۲۰۲۴ بالغ بر ۹۸ میلیارد دلار بود که ۷۲ میلیارد دلار آن از فروش خودرو به‌ دست آمد.

تسلا همچنین از اعتبار مالیاتی فدرال ۷۵۰۰ دلار برای خریداران خودروهای برقی سود غیرمستقیم می‌برد. اگر این اعتبار برای ۶۳۰ هزار خودرو تسلای فروخته‌شده در آمریکا طی سال ۲۰۲۴ اعمال شود، مجموع آن به ۴.۷ میلیارد دلار در قالب تخفیف به مشتریان می‌رسد. این اعتبار در لایحه مالیاتی و هزینه‌ای ترامپ حذف و اختیارات ایالت کالیفرنیا برای صدور این اعتبارها نیز لغو شد، تصمیم‌هایی که برنامه‌های مشابه در سراسر کشور را تهدید می‌کند.

ترامپ در پستی در رسانه‌ اجتماعی تروث سوشال، با انتقاد از وابستگی ماسک به یارانه‌ها، نوشت بدون یارانه‌ها، ماسک «احتمالا باید مغازه‌اش را ببندد و به آفریقای جنوبی برگردد». او همچنین ادعا کرد که ماسک از لغو الزام تولید خودروهای برقی ناراضی است. این اختلاف‌های عمومی میان ترامپ و ماسک، به‌ویژه در سایه حمایت‌های پیشین ماسک از رئیس‌جمهوری، جایگاه تسلا را بیشتر تضعیف کرده است.

فروش جهانی تسلا پیش از این نیز به‌دلیل رقابت فزاینده و واکنش منفی مصرف‌کنندگان به ماسک کاهش پیدا کرده بود. گوردون جانسون، تحلیلگر سرمایه‌گذاری هشدار داد که حذف یارانه‌ها تسلا را به دردسر مالی می‌اندازد. در همین حال، راس گربر، یکی از نخستین سرمایه‌گذاران در تسلا، اعلام کرد که در حال فروش سهامش است و حتی به فروش سایبرتراکش نیز فکر می‌کند، زیرا این خودرو موجب جلب دشمنی شده است.

تسلا مدت‌ها است که از فروش اعتبارهای نظارتی سود می‌برد‌ــ این اعتبارها به سازندگان خودروهای برقی تعلق می‌گیرند و آن‌ها می‌توانند این اعتبارها را به شرکت‌هایی که الزام‌های آلایندگی را رعایت نمی‌کنند بفروشند. تسلا که فقط خودروهای برقی تولید می‌کند، این اعتبارها را بدون هزینه به دست می‌آورد و از فروش آن‌ها سود می‌برد. چندین ایالت آمریکا، به‌ویژه کالیفرنیا، این الزام‌ها را اعمال می‌کنند، اما مصوبات اخیر فدرال اختیارات کالیفرنیا را لغو کرده‌اند و به این ترتیب، برنامه‌های مشابه در سایر ایالت‌ها نیز به خطر افتاده‌ است.

حذف اعتبار ۷۵۰۰ دلاری ضرر مستقیمی برای تسلا به همراه ندارد، اما باعث می‌شود قیمت خودروهایش افزایش و تقاضا کاهش پیدا کند. همچنین، بخش انرژی تسلا که سال گذشته ۱۰ میلیارد دلار درآمد داشت، ممکن است از حذف اعتباری که تا ۶۰ درصد هزینه نصب سامانه‌های خورشیدی را پوشش می‌دهد، آسیب ببیند.

اکنون تسلا با تهدیدهای گوناگونی مواجه است: از دست دادن یارانه‌ها، کاهش سهم بازار، دشمنی سیاسی و تضعیف حمایت مشتریان. این شرکت ۱۸ سال پیش با تولید نخستین مدل رودستر پا به عرصه گذاشت و با عرضه خودروهایی قابل اعتماد و مطلوب، دیدگاه عمومی به خودروهای برقی را تغییر داد. شخصیت جذاب ماسک و حضورش در رسانه‌های اجتماعی، تسلا را از چالش‌های بزرگ عبور داد و به تولید انبوه سودآور رساند. تصمیم‌های راهبردی از جمله گسترش تولید در چین‌ــ جایی که صنعت خودروسازی بر برقی‌سازی تمرکز دارد‌ــ نقشی کلیدی داشتند.

یارانه‌های دولتی در سراسر جهان به رشد تسلا شتاب دادند. تا اوایل دهه ۲۰۲۰، تسلا بازار خودروهای برقی در آمریکا را در اختیار داشت و به یکی از سهام‌های شاخص حوزه فناوری تبدیل شد. ارزش بازار آن در دسامبر ۲۰۲۴ به بیش از ۱.۵ تریلیون دلار رسید و در زمره ارزشمندترین شرکت‌های جهان قرار گرفت. اما این موفقیت موجب شد رقبا نیز وارد میدان شوند. خودروسازان سنتی آمریکایی و اروپایی خودروهای برقی رقابتی عرضه کردند و مدل‌های ارزان‌قیمت چینی نیز بازار جهانی را تسخیر کردند.

شرکت چینی بی‌وای‌دی (BYD) سال گذشته از نظر سهم در بازار جهانی خودروهای تمام‌برقی، از تسلا پیشی گرفت. چین بازار بیش از نیمی از فروش شرکت در خارج از آمریکا است، اما سهم تسلا در این کشور رو به کاهش است. علاوه بر این، فروش این شرکت به‌دلیل روابط سیاسی ماسک کاهش یافته است؛ در فاصله ژانویه تا آوریل ۲۰۲۵، فروش تسلا در آلمان ۵۸ درصد، در فرانسه ۴۴ درصد و در استرالیا ۶۲ درصد افت داشته است.

با تشدید رقابت و حذف تدریجی یارانه‌ها، سرمایه‌گذاران در حال بازنگری در مواضع خودند. گربر، که پیش‌تر از حامیان تسلا بود، اکنون در حال کاهش سهامش است و از قیمت‌‌گذاری بیش‌ از ارزش واقعی و از مشکلات تجاری شرکت می‌گوید.

سهام تسلا در اوایل سال ۲۰۲۵ و پس از پیوستن ماسک به دولت ترامپ به‌شدت سقوط کرد و تا میانه مارس، ارزش بازارش تقریبا به نصف رسید. هرچند پس از آنکه ماسک از احتمال خروجش از دولت خبر داد، سهام اندکی احیا شد، همچنان دو‌سوم پایین‌تر از اوج قیمتش در دسامبر است.

برخی سرمایه‌گذاران همچنان خوش‌بین‌اند. دن ایوز، تحلیلگر ارشد شرکت مدیریت سرمایه ودبوش سکیوریتیز، از توان نوآوری ماسک و پیشرفت‌های تسلا در حوزه هوش مصنوعی و خودران تمجید کرد. در ژوئن، تسلا خودرو «روبو‌تکسی» را در آستین تگزاس آزمایش کرد که با نتایج متفاوت و تحقیق سازمان ایمنی جاده‌ای آمریکا همراه بود، اما بسیاری از سرمایه‌گذاران دلسرد نشدند.

با این حال، درگیر شدن ماسک در سیاست برخی حامیان قدیمی‌اش را از او دور کرده است. گربر گفت اکنون از داشتن سایبرتراک پشیمان است، چون توجه منفی زیادی جلب می‌کند، با وجود اینکه به خود خودرو علاقه دارد. او می‌گوید برای یافتن مشتری برای سایبرتراکی که همین سال گذشته خریده، با مشکل مواجه شده است.

گربر نگران است که گرایش ماسک به سیاست به نام تجاری که ساخته است آسیب جبران‌ناپذیری زده باشد.