چرا بعضی خاطرات برای همیشه در ذهن باقی می‌مانند؟
چرا بعضی خاطرات برای همیشه در ذهن باقی می‌مانند؟
پژوهش جدیدی از دانشگاه بوستون نشان داده است که مغز انسان هنگام مواجهه با رویدادهای مهم یا هیجان‌انگیز، نه‌تنها همان لحظه را ثبت می‌کند، بلکه حتی جزئیات ساده قبل و بعد از آن رویداد را نیز با قدرت بیشتری در حافظه نگه می‌دارد.
این یافته‌ها که در نشریه Science Advances منتشر شده‌اند، می‌توانند در درک بهتر سازوکار حافظه و حتی درمان اختلالات مرتبط با فراموشی یا تروما نقش مهمی ایفا کنند.
بر اساس گزارش ScienceDaily، همه ما تجربه داریم که برخی خاطرات حتی پس از گذشت سال‌ها همچنان شفاف و واضح در ذهن باقی مانده‌اند، در حالی که بسیاری دیگر به مرور زمان محو می‌شوند یا دیگر هرگز به یاد آورده نمی‌شوند. محققان دانشگاه بوستون در این مطالعه دریافتند که مغز برای انتخاب آنچه باید ماندگار شود، فعالانه عمل می‌کند و تنها به ثبت منفعلانه اطلاعات بسنده نمی‌کند.
«رابرت رینهارت»، استاد روان‌شناسی و علوم اعصاب این دانشگاه، توضیح داده است که حافظه مانند یک دستگاه ضبط ساده عمل نمی‌کند، بلکه مغز تصمیم می‌گیرد کدام بخش‌ها اهمیت بیشتری دارند. به گفته او، یک رویداد عاطفی می‌تواند باعث تثبیت خاطرات ضعیف‌تری شود که در حالت عادی به فراموشی سپرده می‌شدند. برای نمونه اگر فردی در پارک ملی یلواستون صحنه تماشایی حرکت یک گله بوفالو را مشاهده کند، مغز او تنها آن لحظه خاص را ثبت نمی‌کند، بلکه حتی جزئیات کوچک مانند یک سنگ در مسیر یا حیوان کوچکی که دقایقی قبل دیده شده است نیز با ثبات بیشتری در ذهن باقی می‌ماند.
این پژوهش با حضور بیش از ۶۵۰ داوطلب و در قالب ۱۰ آزمایش جداگانه انجام شد. محققان با بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی توانستند الگویی تازه از «اولویت‌بندی تدریجی» خاطرات را شناسایی کنند. نتایج نشان داد که خاطرات پس از یک رویداد مهم عاطفی، ارتباط مستقیم با شدت احساسات آن رویداد دارند. هرچه بار هیجانی رویداد بیشتر باشد، احتمال به خاطر سپاری جزئیات آن نیز افزایش می‌یابد. در مقابل، خاطراتی که پیش از آن رویداد ثبت می‌شوند، تنها در صورتی پایدار می‌مانند که شباهت مفهومی یا تصویری با همان رویداد داشته باشند.
رینهارت در توضیحی دیگر بیان کرده است که مغز به‌طور ویژه تمایل دارد خاطرات شکننده‌ای را که بیشتر در معرض فراموشی هستند، نجات دهد. این کشف می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای پژوهش‌های بالینی در زمینه تقویت حافظه سالمندان و کمک به افرادی که از اختلالات ناشی از تروما رنج می‌برند، فراهم آورد.
