چرا دندان‌های عقل این‌قدر دیر درمی‌آیند؟

کشیدن دندان‌های عقل برای بسیاری از افراد در اواخر نوجوانی و اوایل دهه سوم زندگی مرسوم است. اما چرا این دندان‌ها در دوران کودکی همراه بقیه دندان‌های دائمی ما درنمی‌آیند؟

پاسخ به رشد کودک ارتباط دارد. در فک کودک فضای کافی برای رشد دندان‌های عقل وجود ندارد. اما همگام با رشد کودک، فک او نیز بزرگ می‌شود و فضایی برای رویش دندان‌های عقل مهیا می‌شود. اگرچه در بیشتر موارد، فک‌ انسان‌های مدرن به‌اندازه‌ی کافی بزرگ نمی‌شود که دندان‌های عقل بتوانند بدون مشکل رشد کنند. به‌همین‌دلیل، است که کشیدن دندان‌های عقل رایج است.

انسان‌های باستانی دارای رژیم غذایی پر از مغزهای گیاهی، سبزیجات خام، گوشت‌های شکار و دیگر غذاهای سفت بودند. جولیا بوگنر، انسان‌شناسی در کالج پزشکی دانشگاه ساسکاچوان در کانادا در وب‌سایت The Conversation نوشت پیروی از این رژیم غذایی در خردسالی موجب رشد بیشتر فک می‌شود. اما از‌آن‌جایی که مردم در کشورهای صنعتی به خوردن غذاهای نرم‌تر روی آورده‌اند، فک تا حداکثر حد ممکن رشد نمی‌کند.

یکی دیگر از دلایلی که دندان‌های عقل در جوانی می‌رویند، این است که تا آن زمان به آن‌ها نیازی نبوده است. زمانی که انسان‌های باستانی به دلیل خوردن غذاهای سفت دندان‌های آسیاب خود را از دست می‌دادند، دندان‌های عقل جای آن‌ها را می‌گرفتند. استیون کوپفرمن، جراح دهان در مرکز پزشکی سیدرز-ساینای در لس‌آنجلس گفت: «آن‌ها مانند پشتیبان برای کسی عمل می‌کنند که ممکن است دندان آسیاب بزرگ (مولر) دیگر خود را از دست داده باشد».

اما از‌آنجا که بیشتر افراد در دوران کودکی دندان‌های آسیاب بزرگ خود را از دست نمی‌دهند، دندان‌های عقل منتظر می‌مانند تا در دوران بزرگسالی رشد کنند. به‌عبارت‌دیگر، اگر در دوران کودکی یا نوجوانی دندان‌های آسیاب بزرگ خود را از دست بدهید، دندان‌های عقل برنامه‌ریزی شده‌اند تا برای پر کردن این شکاف درآیند.

اولین مجموعه از دندان‌های آسیاب بزرگ دائمی یا دندان‌های پشت دهان که برای آسیاب کردن غذا طراحی شده‌اند، اولین‌بار حدود شش سالگی ظاهر می‌شوند، یعنی زمانی که افتادن دندان‌های شیری کودک آغاز می‌شود. در حدود ۱۲ سالگی، دندان‌های آسیاب بزرگ دوم ظاهر می‌شوند و به‌عنوان پشتیبانی برای دندان‌های آسیاب ۶ ساله درصورت ایجاد پوسیدگی عمل می‌کنند. دندان‌های آسیاب سوم یا دندان‌های عقل در حدود ۱۷ تا ۲۱ سالگی ظاهر می‌شوند.

امروزه، دندانپزشکان اغلب دندان‌های عقل را خارج می‌کنند، زیرا رویش آن‌ها می‌تواند موجب درد در دهان شلوغ شود. حتی اگر فردی درد نداشته باشد، خارج کردن دندان‌های عقل در جوانی می‌تواند از مشکلات سلامتی بعدی مانند عفونت لثه پیشگیری کند.

دنداپزشکان و جراحان دهان معمولا دندان‌های عقل را پس از ۲۷ سالگی به‌عنوان اقدام پیشگیرانه خارج نمی‌کنند؛ زیرا خطر عوارضی مانند آسیب به اعصاب مجاور افزایش پیدا می‌کند. اگرچه، افراد پس از این سن نیز ممکن است مجبور شوند دندان‌های عقل خود را به دلیل مشکلاتی مانند درد خارج کنند.

بیشتر افراد ۳۲ دندان دارند که شامل چهار دندان عقل می‌شود. اما برخی بیشتر یا کمتر دارند و برخی ممکن است به کلی دندان عقل نداشته باشند. برخی دیگر ممکن است دارای دندان آسیاب بزرگ چهارمی به نام پارامولر پشت هر دندان عقل باشند. تقریبا هرگز فضای کافی برای پارامولرها در دهان انسان‌های امروزی وجود ندارد، بنابراین آن‌ها همیشه هم‌زمان با دندان‌های عقل از دهان خارج می‌شوند.

همه‌ی مردم دندان‌های عقل خود را نمی‌کشند. کوپفرمن گفت: «حتی امروزه، وقتی افراد برای استفاده از براکت دندانی ( درمان ارتودنسی)، دندان‌های خود را می‌کشند، اغلب دندان‌های عقل را حفظ می‌کنند، زیرا فضای کافی برای آن‌ها وجود دارد».

با‌این‌حال، حفظ دندان‌های عقل می‌تواند در آینده به مشکل منجر شود. همه دندان‌های عقل در اواخر نوجوانی یا ابتدای دهه سوم زندگی از لثه بیرون نمی‌آیند. اما با افزایش سن و عقب‌نشینی لثه‌های فرد، ممکن است دندان‌های عقل او بیرون بزند. در این مورد دندان‌های عقل فقط تا حدی از لثه‌ها بیرون می‌آیند، بنابراین مستعد پوسیدگی هستند و باید کشیده شوند. کوپفرمن گفت:

برخی افراد ادعا می‌کنند که جراحان می‌خواهند با کشیدن دندان‌های عقل کسب درآمد کنند اما اگر نوجوانی را می‌شناسید و چند عکس رادیوگرافی از این دندان‌ها دیده باشید، می‌دانید که دلیل خوبی برای کشیدن دندان‌های آسیاب بزرگ سوم وجود دارد.