مرگ فایرفاکس بدون گوگل؟ هشدار جنجالی مدیر موزیلا در دادگاه انحصارطلبی
مرگ فایرفاکس بدون گوگل؟ هشدار جنجالی مدیر موزیلا در دادگاه انحصارطلبی
«اریک مولهایم»، مدیر ارشد مالی موزیلا، در جریان دادگاه انحصارطلبی گوگل هشدار داد که اجرای پیشنهادهای وزارت دادگستری آمریکا برای محدود کردن پرداخت‌های گوگل به مرورگرهای شخص ثالث، می‌تواند به حذف فایرفاکس از بازار بینجامد. او این سناریو را «بسیار ترسناک» توصیف کرد.
تهدید حیات فایرفاکس
وزارت دادگستری آمریکا خواستار ممنوعیت پرداخت‌های گوگل برای تبدیل شدن به موتور جستجوی پیش‌فرض در مرورگرهایی مانند فایرفاکس است. این وزارتخانه همچنین پیشنهادهایی مانند فروش اجباری مرورگر کروم و اشتراک‌گذاری داده‌های جستجو با رقبا را مطرح کرده است. پیش‌تر، دادگاه حکم داده بود که گوگل با انحصار غیرقانونی در بازار جستجو، امکان رقابت را از دیگران سلب کرده است.
با این حال، موزیلا که مستقیماً با کروم رقابت می‌کند، هشدار می‌دهد حذف درآمد حاصل از قرارداد با گوگل — که حدود ۸۵ درصد از درآمد این شرکت را تشکیل می‌دهد — بقای آن را به خطر می‌اندازد. مولهایم تأکید کرد که از دست دادن ناگهانی این درآمد، موزیلا را مجبور به «کاهش شدید هزینه‌ها» خواهد کرد و ممکن است به «خروج فایرفاکس از بازار» بینجامد.
تأثیر بر نوآوری و مأموریت غیرانتفاعی
به گفته مولهایم، فایرفاکس نزدیک به ۹۰ درصد از درآمد موزیلا را تأمین می‌کند و کاهش این درآمد، بودجه پروژه‌های غیرانتفاعی مانند توسعه ابزارهای متن‌باز و تحقیقات هوش مصنوعی برای مقابله با تغییرات اقلیمی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
جالب اینجاست که مولهایم ادعا کرد حذف گوگل به عنوان شریک اصلی، ممکن است انحصار بازار را تشدید کند. او به موتور مرورگر «Gecko» اشاره کرد که توسط موزیلا — یک سازمان غیرانتفاعی — توسعه یافته و تنها جایگزین مستقل در برابر کرومیوم گوگل و وب‌کیت اپل محسوب می‌شود. به گفته وی، Gecko در دهه ۱۹۹۰ برای جلوگیری از تسلط مایکروسافت بر استانداردهای اینترنت ایجاد شد و نقش کلیدی در حفظ تنوع مرورگرها داشته است.
چالش جایگزینی گوگل
مولهایم توضیح داد که جایگزین کردن درآمد گوگل به سادگی امکان‌پذیر نیست. موزیلا پیش‌تر با مایکروسافت برای جایگزینی «بینگ» به جای گوگل مذاکره کرده، اما دو مشکل اصلی وجود دارد:
۱. بدون رقابت گوگل، سهم درآمد موزیلا کاهش می‌یابد.
۲. بینگ در مقایسه با گوگل درآمد کمتری از هر کاربر ایجاد می‌کند.
یک آزمایش داخلی در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ نشان داد که تغییر پیش‌فرض جستجو از گوگل به بینگ، درآمد موزیلا را کاهش می‌دهد. همچنین، تجربه ناموفق همکاری با یاهو بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ ثابت کرد که کاربران به مرورگرهای دیگر مهاجرت می‌کنند اگر کیفیت جستجو کاهش یابد.
آینده نامشخص و تلاش برای بقا
اگرچه پیشنهادهای وزارت دادگستری در بلندمدت ممکن است به ایجاد رقبای قوی‌تر بینجامد، مولهایم معتقد است این فرآیند آنقدر زمان‌بر خواهد بود که موزیلا مجبور به اتخاذ تصمیمات دردناک مالی شود. او گفت: «ما باید هزینه‌ها را کاهش دهیم و در عین حال منتظر تحولات بازار بمانیم. در این فاصله، برای بقا تقلا خواهیم کرد.»
انتقاد از وابستگی و راه‌حل‌های جایگزین
مولهایم پذیرفت که وابستگی به یک منبع درآمد (گوگل) خطرناک است و اشاره کرد که برخی رقبا مانند «اپرا» از تبلیغات مرورگر درآمد بیشتری نسبت به جستجو کسب می‌کنند. با این حال، اجرای چنین مدلی در فایرفاکس — با تمرکز آن بر حریم خصوصی کاربران — چالش‌برانگیز است.
در پایان، قاضی «آمیت مهتا» پرسید آیا وجود یک رقیب هم‌تراز گوگل به نفع موزیلا خواهد بود؟ مولهایم پاسخ داد: «قطعاً در آن شرایط، وضعیت بهتری خواهیم داشت.» اما تا رسیدن به آن نقطه، آینده فایرفاکس در هاله‌ای از ابهام باقی است.
جمع‌بندی:
موزیلا با بحران وجودی روبرو است: از یک سو، وابستگی به گوگل آن را آسیب‌پذیر کرده و از سوی دیگر، اجرای حکم ضد انحصار ممکن است به قیمت نابودی فایرفاکس تمام شود. نتیجه این نبرد نه‌تنها بر سرنوشت یک مرورگر، بلکه بر توازن قدرت در دنیای فناوری تأثیر خواهد گذاشت.
